Soulbound Tokenlar (SBT) Nedir?

Soulbound tokenlar, aktarılamaz NFT’lerdir. Vitalik Buterin tarafından tasarlanan SBT’lerin çıkış amacı, Web3’ün günümüzün “aşırı finansallaşmasına” maruz kalmasını önlemektir.

Soulbound Token Nedir?

Soulbound tokenlar bir benzeri olmayan ve genel doğrulanabilir tokenlardır yani bir nevi aktarılmaz NFT’lerdir. Ancak bazı noktalar dolayısıyla NFT’lerden farklılık gösterirler. NFT’ler bilinmeyen bir cüzdana ait benzersiz varlıklar iken, SBT’ler, benzersiz bir varlığa ait benzersiz veri kayıtlarıdır. Finansal kazanç için serbestçe alınıp satılabilen NFT’lerin aksine, SBT’lerin finansal değeri yoktur ve sahibi açıkça tanımlandığı için alım satımı yapılamaz.

Ethereum’un kurucusu Vitalik Buterin tarafından bir blog gönderisinde tasarlanan tokenlar, merkeziyetsiz bir topluma geçişi kolaylaştırma amacını taşımaktadır. Daha iyi anlaşılabilmesi açısından Soulbound tokenları, bir özgeçmişin tokenlaştırılmış örnekleri olarak işlev görebilir veya bağlantıları, kimlik bilgilerini, başarıları ve üyelikleri temsil edebilirler.

SBT’ler, 1:1 temsili değildir. Bunun yerine, bir bireye, bir kuruluşa veya bir varlığa bağlıdırlar. Spesifik olarak, kullanım ömrü boyunca bir cüzdana bağlıdırlar. Örneğin, SBT’ler, istihdam geçmişi gibi bir bireyin geçmiş kaydını gösterebilir. Bununla birlikte, aynı kişi (veya kuruluş), profesyonel olmayan bağlantılarını temsil eden başka bir SBT’ye sahip olabilir. Bu sebeple birden fazla “soul” sahibi olmak mümkündür.

SBT’ler Nasıl Kullanılır?

SBT’lerin birkaç ilginç kullanım durumu mevcuttur. Bu kullanım alanları arasında yalnızca NFT’ler yer almaz; aynı zamanda teminatsız borç verme işlemleri ve varlık kanıtı gibi geniş kullanım alanları bulunur.

NFT Sanatı

NFT sahipleri, dijital koleksiyonlara sahip olduklarını vurgulamak için hala OpenSea gibi merkezi platformlara ihtiyaç duyuyor. SBT’lerle, misli olmayan bir jetonun menşeini, sahibinin Ruhuna (diğer bir deyişle benzersiz cüzdanları) bağlayarak kanıtlamak mümkün olacaktır.

DAO’lar

DAO’lar “soulbound” hale gelebilir ve sosyal koordinasyon mekanizmalarını büyük ölçüde geliştirebilir. Mevcut haliyle DAO’lar, hackerların daha fazla oylama gücüne sahip olmak için birden çok cüzdan oluşturmasına olanak tanıyan spam saldırıları olan Sybil saldırılarına karşı savunmasızdır. Soulbound tokenaları ile DAO’lar, gerçek Soul’ları ve sahte cüzdanları ayırt edebilecektir.

Ayrıca, birkaç SBT’ye sahip Soul’lara, güven kayıtları daha yüksek olacağından daha fazla oylama gücü verilebilir.

Teminatsız Borç Verme

Kripto kredilerinin mahremiyet odaklı doğası, borç para vermenin sosyal kredi özelliği olmadığı anlamına gelir. Böylece, güvenin uygulanması ekonomik olarak, yani aşırı teminatlandırma yoluyla gerçekleşir. SBT’ler ile böyle bir sosyal kredi özelliği getirilecektir. Vitalik Buterin teknik incelemesinde konu ile ilgili şu ifadeleri kullanmıştır:

“Krediler ve kredi limitleri devredilemez ancak geri alınabilir SBT’ler olarak temsil edilebilir, bu nedenle bunlar, geri ödenene bir tür haczedilemez itibar teminatı olarak tesis edilebilir.

SBT’ler faydalı birtakım güvenlik özellikleri sunar. Bunlar arasında yer alan devredilemezlik, ödenmemiş kredilerin aktarılmasını veya saklanmasını engellerken, zengin bir SBT ekosistemi, (belki de yeni bir Soul oluşturarak) kredilerinden kaçmaya çalışan borçluların, itibarlarını anlamlı bir şekilde riske atacak SBT’lerden yoksun kalmalarını sağlar.”

Böylece, Soulbound tokenları kredi puanlarının tokenleştirilmiş, şeffaf ve merkezi olmayan bir versiyonunu sağlayabilir.

Sertifikalar ve Belgeler

Potansiyel olarak gelecek vaat eden başka bir alan da şu anda “kapalı kapılar ardında” merkezi defterlerde toplanan sertifikalar ve belgelerdir. Örneğin, evrensel bir standarda uygulanmayan akademik kayıtlar veya sertifikalar, SBT’ler tarafından kaydedilecek ve kurcalanamayacak bir “geçmiş kanıtı” yaratılacaktır.

Varlık Kanıtı

Gerçek hayattaki veya dijital etkinlik ve toplantıların katılım kayıtlarının kanıtı da aynı derecede ilginç olacaktır. Örneğin, akademik katılım, bir öğrencinin akademik kaydına ve daha sonra istihdam kaydına bağlanan bir Soulbound simgesiyle kaydedilebilir.

Dijital CV

Netice olarak, SBT’ler istihdam kayıtlarını kolaylaştırabilir ve şeffaflıklarını artırabilir. Bugün bile, bir başvuranın istihdam kaydının doğruluğunu kontrol etmek zordur. Farklı sektörler veya ülkelerdeki kayıtları hesaba katarsanız bu durum daha da artar. Soulbound tokenlar, başvuranın itibarını artıran doğrulanabilir bir dijital CV sağlayacaktır.

Soulbound Tokenlarının Faydaları

Soulbound tokenlarının çeşitli faydaları bulunmaktadır. Her şeyden önce, Web3 alanına olan güveni artırabilirler. Zira Web3, temsil ve güven sorunlarını çözmek için hala Web2 araçlarına güvenmektedir. Örneğin, NFT’lerin tüm işlevlerinin kilidini açmak için Twitter veya Instagram’a (onları profil resimleri olarak göstermek için) ve OpenSea’ye (bunları takas etmek için) ihtiyacınız vardır. Diğer örnekler, Sybil saldırılarını önlemek için Discord oylamasına dayanan DAO’lar veya karşı tarafın güvenini sağlamak için aşırı teminatlandırmaya dayanan DeFi kredi piyasalarıdır.

Bununla birlikte, SBT’lerle, onlarla iş yaptıktan sonra bir bireyi veya kuruluşu destekleyebilirsiniz. Aynı şekilde, bir krediyi doğrulanabilir bir varlığa bağlayarak, kredinin sosyal bir yönünü ortaya çıkaracak ve eksik teminatlandırılmış kredileri mümkün kılacaktır.

Böylece Soulbound tokenları dürüstlük, güven ve bağlılıkların daha iyi temsil edilmesini sağlar. Diğer bir deyişle, Web3’ün para odaklı bir çerçeveden, itibara ve iş birliğine dayalı çerçeveye doğru evrilmesini sağlar.

SBT’ler Web3’te Nasıl Çalışır?

SBT’lerin Web3’te çalışma şekli NFT’lere benzer ancak bazı noktalarda NFT’lerden ayrılır. NFT varlıklar aktarılabilir bir yapıya sahipken, SBT’ler devredilemezler.

Ayrıca NFT’ler bir cüzdana veya tek bir kişiye bağlı değillerdir. Fakat SBT’ler tıbbi kayıtlar, sertifikalar gibi birtakım belgelere ait doğrulanabilir bilgiler içerir ve tek bir Soul’a bağlıdırlar. Bir Soul, niteliksel olarak farklı bilgi parçaları içeren birkaç SBT’ye sahip olabilir.