Merkezi Olmayan Kripto Para Borsası Yani DEX Nedir?

Bu rehberimizde, DEX nedir, DEX ne işe yarar gibi soruların cevaplarını bulabilirsiniz.

Günümüzde iki tip kripto para borsası bulunmaktadır; merkezi kripto para borsası ve merkezi olmayan kripto para borsası. Yatırımcıların işlem yapmadan önce bu iki borsa arasındaki farkı bilmeleri gerekiyor.

Merkezi Olmayan Kripto Para Borsası (DEX) Nedir?

Merkezi olmayan borsa (DEX), tamamen açık kaynak kodlu olan kripto para birimleri veya Blockchain yatırımları için bir pazar yeridir. Kimse DEX’te kontrol altında değildir. Alıcılar ve peer-to-peer (P25) ticaret uygulamaları aracılığıyla bire bir olarak birbirleriyle anlaşma yaparlar.

DEX’i anlamanın en basit şekli: kendi ticaretini kendin yap. İşlemleri yaparsınız ve para ya da varlıkları kendi hesabınızda tutarsınız. Bu sistemin en büyük avantajı, paranızın bir ticaret şirketine veya başka bir üçüncü şahsa emanet etmemenizdir.

Bir merkezi kripto para borsası aracı kurum gibi çalışır, bir hesaba para yatırırsınız ve borsa sizin için işlem yapar. Bunun avantajı, borsanın tüm işi yapması ve genellikle yetkililer tarafından sigortalanması ve düzenlenmesidir.

Büyük ve tanınmış merkezi kripto para borsalarından bazıları;

• GDAX (Coinbase)
• CEX.IO

Bu borsaların en büyük avantajı kredi kartı, banka kartı veya banka havalesi ödemeleri kabul ediyor olmalarıdır. Ayrıca, birçok kullanıcının tercih ettiği ABD doları veya Euro gibi fiat para birimleriyle de ödeme yapabilirler.

Merkezi Olmayan Kripto Para Borsalarının (DEX) Avantajları

DEX’ler pek çok tüccar için ciddi avantajlara sahiptir. Tüccarlar, merkezi olmayan borsalara daha çok güvenmektedirler.

Merkezi olmayan bir borsanın en büyük avantajları arasında şunlar yer almaktadır:

• Bir DEX’de hesap bilgisi borsa operatörü ile paylaşılmaz. Bu nedenle saldırılara, manipülasyonlara karşı merkezi bir borsadan daha dirençlidir. Bunun yerine, hesabınızda para tutulabilir ve hesabınıza erişime sahip tek kişi siz olursunuz.
• Teorik olarak, devletler veya yasal düzenleyiciler bir DEX’i kapatamazlar, çünkü çok çeşitli düğümler aracılığıyla merkezi olmayan bir şekilde işletilmektedirler. Elbetteki devletler bir DEX’i kötü amaçlı yazılım yoluyla kapatabilir.
• Erişim sorunu yaşanılan veya saldırıya uğrayan bir sunucu bulunmaktadır. Bunun yerine bir DEX, bulutun her yerinde çeşitli düğümler aracılığıyla çalışır.
• Verilerinizi borsa operatörüyle paylaşmadığınız için daha yüksek bir gizlilik derecesine sahiptir.
• Paranızın kontrolünü kendi hesabınızda tutarsınız.
• Ticarileştirilmiş bir borsa daha hızlı olabilir çünkü ticaretinizi kendiniz yaparsınız.

Merkezi Olmayan Kripto Para Borsalarının (DEX) Dezavantajları

Merkezi olmayan borsalar herkes için uygun değildir, çünkü bazı ciddi dezavantajları bulunmaktadır.

Herkesin bilmesi gereken DEX’in dezavantajları şunlardır:

• Daha fazla iş yükü bulunmaktadır, çünkü normalde alım-satım ve para transferi gibi işlemler merkezi bir kripto para borsası tarafından karşılanır.
• Fonlar düzenlenmemiş veya sigortalanmamıştır. Merkezi borsalar parayı istediği zaman iade etmek için fonlara sahiptirler. Bu yüzden hızlı para çekme için emanet fon tutarlar.
• Çoğu DEX, kredi veya banka kartı veya banka havalesi ödemesi yapmaz.
• Fiyatlar düşük ve ücretleri yüksek tutabilen işlem hacmi sınırlıdır.
• Merkezi olmayan borsalardan elde edilen hizmetler sınırlıdır. Marj ticareti, fiat para birimleri dahil olmak üzere zarar ve zararı durdurma hizmetleri genellikle sunulmaz.
• Bir sorun olduğunda iletişim kurabileceğiniz müşteri hizmeti olmayabilir.
• Bir DEX, merkezileştirilmiş bir borsadan çok daha pahalı olabilir çünkü bir ticaret yaptığınızda Ethereum Gas’ı (Ethereum hizmetleri) satın almanız gerekebilir. Bu, merkezi olmayan bir kripto para borsasında gerçekleşen bir ticaretin, bazen merkezi kripto para borsasında gerçekleşen bir ticaretten daha maliyetli olabileceği anlamına gelmektedir.

Bazı Popüler Merkezi Olmayan Kripto Para Borsaları (DEX)

Merkezi olmayan borsalar popüler hale geldi, çünkü bulmaları ve kullanmaları çok kolay. Pek çok kişi DEX’leri benimsemiş durumda.

Son yıllarda dikkat çeken merkezi olmayan kripto para borsaları şunlardır;

• Waves Platform
• Ether Delta
• Binance DEX
• Uniswap

Kimlerin Merkezi Olmayan Kripto Para Borsalarını Kullanması Gerekiyor?

Merkezi olmayan kripto para borsaları herkes için uygun değildir. Sıradan yatırımcılar ve kripto para pazarına yeni giriş yapanlar bu borsalardan uzak durmalıdır.

ICO tokenleri alım satımı yapmıyorsanız veya büyük miktarlarda kripto para birimi satın alıyorsanız DEX kullanımı konusunda çok az veya hiç avantaj bulunmamaktadır. Benzer şekilde, marj ticareti ya da döviz ticareti ile ilgilenen insanlar muhtemelen CEX.IO ya da Kraken gibi merkezi bir borsa ile daha iyi işlem yapabilir. Öte yandan, belirli bir amaç için büyük miktarda kripto para birimi satın alması gereken bir kişi DEX’lere yönelebilir.

DEX kullanan herkesin, bir donanım cüzdanı veya başka bir dijital cüzdan gibi başka bir şifreli saklama depolaması yöntemi olması gerekir. Unutulmaması gereken bir şey DEX’in bir depolama çözümü değil, bir ticaret mekanizması olduğudur.

Her yatırımcının bir DEX ve merkezi bir borsa arasındaki farkı anlaması gerekiyor. Her iki çözümün nasıl çalıştığını anlamak ticareti daha kolay hale getirebilir ve paradan tasarruf sağlayabilir.

En Önemli Platformlar

0x Protocol ve Relayers

0x Protocol, Ethereum’un üzerine inşa edilmiş genel amaçlı bir teknolojidir. Tüm bu token’lar ERC-20’dir veya WETH (wrapped ETH) kullanarak ticaret yapılır. Gods Unchained gibi oyun dünyasından projelerin yanı sıra DEX alanındaki projelerin tümü, ürünlerini oluşturmak için 0x kullanıyor. Hatta, 0x üzerine inşa edilmiş altı önemli DEX vardır.

0x’de halihazırda çalışan bazı DEX’ler arasında Radar Relay, UDEX, LedgerDEX, DDEX, Paradex, ERC DEX ve diğerleri bulunur. Bu aktarıcılar tipik olarak siparişleri eşleştirmek için zincir dışı eşleştirme motorları olarak çalışır. Bir sipariş verildiğinde, dijital varlıkların transferi zincir üzerinde gerçekleşir.

Bisq

Bisq, önemli bir merkeziyetsiz Bitcoin borsasıdır. Kullanıcıların herhangi bir tanımlayıcı bilgiyi ifşa etmek zorunda kalmadan Bitcoin’i ulusal para birimleri ile takas etmelerine olanak tanır. Tüm dünyadaki geliştiriciler tarafından oluşturulan ve sürdürülen açık kaynaklı bir masaüstü uygulamasıdır. Yazılımın hiçbir bileşeninin merkezileştirilmemesini sağlamak için Tor yönlendirme, yerel bilgi işlem ve kişisel cüzdanlardan yararlanır. Bununla birlikte, Bisq’de ticaretin bu özelliklerden dolayı önemli ölçüde daha yavaş olduğu unutulmamalıdır. 0x Relayers’ın aksine, bir ticaretin hiçbir parçası merkezileştirilmez eşleşen alıcılar ve satıcılar dahil. Bunun yerine Bitcoin satıcıları, siparişleri tercih ettikleri ulusal para biriminde ve kripto olmayan ödeme yönteminde manuel olarak aramalıdır.

Airswap Protocol

Ethereum ailesinden bir başka DEX, Airswap Protokolü olarak adlandırılır. Airswap, yatırımcıların ticarete başlaması için herhangi bir kimlik bilgisi gerektirmez ve ücret talep etmez. Aslında Airswap ve 0x arasında birçok benzerlik vardır, ancak farklılıklarını incelemek, DEX’lere yönelik çok çeşitli Ethereum tabanlı yaklaşımları netleştirecektir.

Kyber Network

Kyber Protocol, herhangi bir blok zincirinin üzerinde çalışan bir akıllı kontrat yığınıdır. Listelenen diğer borsaların çoğunun aksine, Kyber kendi başına bir borsa değildir ve çeşitli token’ları tamamen farklı bir açıdan yerleştirmeye yaklaşır.

Uniswap

Uniswap, tüm vaatlerine rağmen, anlaşılması en zor DEX çözümlerinden biridir. Bunun nedeni, piyasa yapıcılar, sipariş defterleri ve fiyat noktaları hakkında bildiklerimizi tersine çevirmesidir. Ama tabi günümüzde en sık kullanılan protokollerden birisidir. Uniswap’te, tüm siparişler birbirine karıştırılır ve ortaya çıkan fiyat bir “otomatik piyasa yapıcı” (AMM) tarafından tanımlanır. Bu işlem çifti için tüm likidite daha sonra birleştirilir ve iki kategoriye yerleştirilir.

Binance DEX

Okurların büyük olasılıkla zaten fark ettiği gibi, mevcut DEX platformlarının çoğu, amaçlarına ulaşmak için Ethereum blok zincirinin esnekliğinden yararlanıyor. Önde gelen bir kripto para birimi borsası olan Binance, yerel blok zincirlerinin piyasaya sürülmesinin ardından DEX hareketini fark etti ve katıldı. Binance CEO’su Changpeng Zhao, bir röportajda şunları söyledi:

“Binance DEX, Binance Chain üzerinde geliştirilmiş, düşük gecikme süresi, yüksek verimlilik, düşük ücretler ve mevcut merkezi borsalara benzer UX ile merkezi olmayan bir borsadır. Oh tabi anahtarlarınız ve paranız sizdedir. Paranızı borsaya yatırmanıza gerek yok.”