Maksimal Çıkarılabilir Değer, Ethereum blokzincirinden değer çıkarılmasını ifade eder. MEV kısaltılmış adıyla bilinen bu terimin açılımı İngilizce “Miner Extractable Value” veya “Maximal Extractable Value”dur.
MEV Nedir?
MEV İngilizce “Miner Extractable Value” veya “Maximal Extractable Value” kelimelerinin kısaltılmış halidir. MEV’in Türkçe anlamı “Maksimal Çıkarılabilir Değer”dir ve Ethereum blokzinciri üzerindeki işlemleri yeniden sıralamayı, eklemeyi ve sansürlemeyi içerir. MEV, kullanıcıların Ethereum protokolünden değer çıkararak elde ettikleri karları ifade eder.
Maksimal Çıkarılabilir Değer, madenciler ve arama yapanlar gibi bazı aktörlerin Ethereum blok zinciri kullanıcılarının zararına kazandığı değer miktarıdır. Bu kavram ilk olarak Pmcgoohan tarafından Ethereum protokolünü etkileyecek bir kusur olarak keşfedilmiştir.
2019’da bazı araştırmacılar, MEV’in Ethereum’da neden olduğu sorunu vurgulamak için “Flash Boys 2.0” belgesini yayınladı. 2020 yılında Georgios Konstantopoulos, Dan Robinson ve Samczsun da MEV hakkında farkındalık yaratmak için bir makale yayınladılar kaleme aldılar.
Ethereum protokolü, Madenciler’e madencilik bloklarına hangi işlemin dahil edileceğine karar verme yetkisi verdi. Bu özerk güç, madencileri doğrulayıcılar ve sıralayıcıların yanı sıra MEV’in aktörlerinden biri haline getirdi ve MEV tekniği kullanılarak Ethereum kullanıcılarının işlemlerinden 689 milyon doların üzerinde para çekildi.
Maksimal Çıkarılabilir Değer Nasıl Çalışır?
Ethereum protokolü, madencilere işlemleri seçip bloklar halinde toplamaları için tam güç verir. Yani bekleyen işlemler arasından madenciler hangi işlemleri doğrulamak istediklerine kendileri karar verebilirler.
İşlemleri adil bir şekilde seçen ve sipariş eden madenciler, doğrulayıcılar ve sıralayıcılar yerine, en yüksek gas ücretleri veya işlem ücretleri ile işlemleri seçip sipariş ederek karı optimize etme eğilimindedirler. Bu aktörler ayrıca işlemleri yeniden düzenlemeye ve kullanıcılardan ek kar elde etmeye karar verebilir. Tüm bu süreç ise MEV’in nasıl oluştuğunu ortaya koymaktadır.
Proof of Stake tabanlı protokollerdeki doğrulayıcılar ve toplama sağlayıcıları da MEV’e katılır. Bu tip durumlarda, zincir üzerinden kredi alan veya merkezi olmayan borsalarda alım satım yapan kişiler gibi son kullanıcılar da MEV’e dahil olur.
MEV’in Avantajları ve Dezavantajları
Birçok DeFi projesi, protokollerinin kullanışlılığını ve istikrarını sağlamak için ekonomik olarak rasyonel aktörlere güvenir. Örneğin DEX arbitrajı, kullanıcıların token’ları için en iyi, en doğru fiyatları almalarını sağlar ve borç verme protokolleri, borç verenlere ödeme yapılmasını sağlamak için borç alanlar teminatlandırma oranlarının altına düştüğünde hızlı likidasyonlara dayanır.
Ekonomik verimsizlikleri araştıran ve düzelten ve protokollerin ekonomik teşviklerinden yararlanan rasyonel arayıcılar olmadan, DeFi protokolleri ve genel olarak dApp’ler bugün olduğu kadar sağlam olmayabilirdi.
Uygulama katmanında, bazı MEV biçimleri kullanıcılar için kesinlikle daha kötü bir deneyime neden olur. Kullanıcılar yüksek düşüş ve ticaretlerinde daha kötü yürütme ile karşı karşıya kalabilirler.
Ağ katmanında, genelleştirilmiş öncüler ve sıklıkla katıldıkları gaz fiyatı açık artırmaları (iki veya daha fazla öncü, kendi işlemlerinin gaz fiyatını aşamalı olarak yükselterek işlemlerini bir sonraki bloğa dahil etmek için rekabet ettiğinde) normal işlemler yapmaya çalışan herkes için ağ tıkanıklığına ve yüksek gaz fiyatı maliyetine neden olur.
Bloklar içinde gerçekleşenlerin ötesinde MEV, bloklar arası zararlı etkilere sahip olabilir. Bir blokta bulunan MEV, standart blok ödülünü önemli ölçüde aşarsa, madenciler blokları yeniden işlemeye ve MEV’i kendi adlarına yakalamaya teşvik edilebilir, bu da blok zincirinin yeniden düzenlenmesine ve mutabakat kararsızlığına neden olabilir.
Blok zincirinin yeniden düzenlenmesine yönelik bu ihtimal geçmişte Bitcoin blok zincirinde incelenmiştir. Bitcoin halvingi ve işlem ücretleri, blok ödülünün gitgide daha büyük bir bölümünü oluşturduğundan madencilerin bir sonraki bloğun ödülünden vazgeçmesinin ve bunun yerine geçmiş blokları daha yüksek ücretlerle yeniden kazanmasının ekonomik olarak rasyonel hale geldiği durumlar ortaya çıkar. MEV’in büyümesiyle Ethereum’da benzer bir durum meydana gelebilir ve blok zincirinin bütünlüğü tehlikeye girebilir.
Bu makale yatırım tavsiyesi veya önerisi içermemektedir. Her yatırım ve alım satım hareketi risk içerir ve okuyucular karar verirken kendi araştırmalarını yapmalıdır.
