Linea Network nedir, nasıl çalışır?

Linea Network, zero knowledge teknolojisi ve rollups’ları kullanan, geliştiriciye hazır, Ethereum eşdeğeri bir zkEVM ağıdır. Ayrıca kuantum dirençli kafes tabanlı kriptografi ve Kanonik Mesajlaşma Hizmeti gibi teknolojilere sahiptir.

Linea Network nedir?

Linea, Consensys tarafından geliştirilen bir Katman 2 ölçeklendirme çözümüdür. Kullanıcı deneyimini Ethereum’da ölçeklendirdiğini iddia eden EVM eşdeğeri bir Katman 2 ağıdır.

Linea Network, gelişmiş işlem ücretlerine ve ana ağa kıyasla önemli ölçüde daha düşük ücretlere sahiptir. İşlemlerin gerçekliğini doğrulamak için sıfır bilgi (zerk knowledge) kullanır. Kafes tabanlı kriptografi üzerine kuruludur ve işlemlerin, son doğrulama için Ethereum’a gönderilen kanıtlarıyla ana ağdan yürütüldüğü sıfır bilgi rollups ile güvence altına alınmıştır. Bununla, ana ağ ile aynı düzeyde güvenlik ve merkezi olmama durumunu korur.

Linea Network nasıl çalışır?

Linea Network bir tip 1 zkEVM’dir. Tip 1 zkEVM’ler Ethereum eşdeğeridir ve sistemin herhangi bir bölümünü değiştirmez, bu da onları Ethereum ile mükemmel uyumlu hale getirir ve geliştiricilerin birçok mevcut altyapıyı yeniden kullanmasına olanak tanır. Ethereum eşdeğerliği, Mainnet’te çok pahalı olacak yenilerinin oluşturulmasıyla birlikte Linea’daki mevcut uygulamaların sorunsuz dağıtımını sağlar.

Ancak buradaki zorluk, kanıtlama süresini iyileştirmektir, çünkü Ethereum bloklarının kanıtlanması saatler alabilir. Bunun üstesinden gelmek için Linea, sıfır bilgili provalar, toparlamalar ve Linea Kanonik Mesaj Hizmetini kullanır.

Zero Knowledge (Sıfır Bilgi) Kanıtları

Linea Network, işlemin ayrıntılarını ifşa etmeden işlemlerin bütünlüğünü kanıtlamak için sıfır bilgi kanıtları kullanır. Linea, ağda gerçekleştirilen her işlem için sıfır bilgi kanıtları oluşturmak için kafes tabanlı kriptografiden yararlanır. İşlem doğrulamasında üçüncü tarafları tamamen devre dışı bırakır ve bir işlemin ayrıntılarını kamuoyundan uzak tutar.

Sıfır bilgi kanıtı şu şekilde çalışır:

Sıfır bilgi kanıtlama işlemindeki iki taraf, Kanıtlayan ve Doğrulayıcıdır. Kanıtlayan, işlemin göndericisi, doğrulayıcı ise alıcıdır. Gizli bilgi (işlemin ayrıntıları) Tanık olarak bilinir.

Doğrulayıcıya bir işlemin doğru olduğunu kanıtlamak için, bir kanıtlayıcı, işlemle ilgili bir soruyu yanıtlamak içindir. Doğrulayıcı, soruyu oluşturur ve bunu kanıtlayıcıya gönderir. Kanıtlayıcı, bir “yanıt” sorusu sağlar ve tanık hakkındaki bilgisini kanıtlar. Protokol, kanıtlayıcı tarafından sağlanan yanıtı doğrular ve işlemin doğruluğunu doğrulayıcıya iletir. Bu nedenle, işlemin alıcısının sahip olduğu tek bilgi, işlemin “doğru” olup olmadığıdır.

Rollups

Adından da anlaşılacağı gibi, rollups, birden çok işlemi tek bir işlem olarak doğrulanan toplu işlere paketler. Bu toplu doğrulama sistemi, toplu işlemler için yalnızca tek bir ücretin ödendiği ve hepsinin aynı anda doğrulandığı anlamına gelir. Bu, bir seferde kaç işlemin toparlandığına bağlı olarak maliyet ve zaman tasarrufu sağlar.

Vitalik Buterin tarafından yazılan bir makaleye göre, rollups 62 bin 500 adede kadar işlemi tek bir işlemde paketleyebilir ve bir grubu 13 saniyede onaylayarak 4 bin 800 TPS’nin üzerine çıkabilir. Ethereum ana ağı saniyede yalnızca 32 işlem gerçekleştirebilir.

Linea Network Kanonik Mesaj Servisi

Linea’nın Kanonik Mesaj Servisi, Linea ağı ile Ethereum ana ağı arasında verimli bir iletişim yolu oluşturur.

Kurallı Mesaj Hizmeti, bir köprü ve bir mesajlaşma yığını işlevi görür. Aşama değiştirme bilgilerini (rutin işlemler) ve Linea ile diğer ağlar arasında isteğe bağlı mesajları ileten protokollerin ve akıllı sözleşmelerin bir kombinasyonudur. Ethereum ana ağının mevcut durumu hakkındaki verileri Linea’ya ve tersi yönde iletir. Linea Network’un kanonik mesaj hizmetinin ana mesajlaşma protokolü ‘Postbot’lardır.

Projeye göre Postbot’lar, Linea veya Ethereum üzerindeki sözleşmelerden birine yapılan çağrıları “dinleyen” ve gönderilen bilgileri diğer ağa ileten “aktörler”dir. Consensys, test aşamasında merkezi olsa da Postbot protokolünün tam hizmetteyken ağdaki herkesin Postbot olarak hizmet verebileceği merkezi olmayan bir protokol olacağını iddia eder.

Özetle Linea Network, ağındaki işlemleri sıfır bilgi kullanarak gizler, rollup teknolojisini kullanarak toplar ve kanonik mesaj servisi aracılığıyla ana ağa gönderir.

Linea Network özellikleri

Tam Ethereum Eşdeğerliği
Linea bir Tip 1 zkEVM olduğu için Ethereum’a eşdeğer bir yürütme ortamı çalıştırır. Daha basit bir ifadeyle, Linea sadece EVM uyumlu değil, EVM eşdeğeridir. Bu, daha önce ana ağda dağıtılan uygulamaların, kaynakları daha verimli kullanan bir platformda çalışırken ana ağdaki ile aynı (neredeyse) aynı güvenlik ve merkeziyetsizliğin keyfini çıkarabilecekleri Linea’ya taşınabileceği anlamına gelir.

Bu, mevcut Ethereum projelerinin Linea üzerinde dağıtılmasını kolaylaştırır.

Kafes tabanlı kriptografi

Linea Network, kafes tabanlı kriptografi kullanan sıfır bilgi kanıtı protokolü çalıştırdığını iddia eder. Kafes tabanlı kriptografi, yeni bir kavram olmamakla birlikte, modern blokzinciri sistemlerine girer. Bir kafes kavramına dayanır. Kafes, yapıları aralarında kare, dikdörtgen veya elmas şekli bırakacak şekilde çaprazlayarak geliştirilen geometrik bir yapıdır. Kriptografide, bu model verileri şifrelemek için kullanılır.

Kafes tabanlı kriptografideki şifreleme tasarımı, bir kafesteki noktaların deşifre edilmesine ve bunların başka bir kafes üzerindeki karşılık gelen noktalarla eşleştirilmesine dayanır. Bu sadece kafesler için doğru anahtarları bilen biri için mümkündür (veya daha kolay olacaktır).

NTRUEncrypt gibi anahtarlı kafes şifreleme algoritmaları, mesajları şifrelemek ve şifrelerini çözmek için gizli bir anahtar kullanmayı gerektirir. Kafes tabanlı kriptografi, tam bir şifreleme yapısı oluşturmak için kullanılabilir veya bir kimlik doğrulama sistemi olarak işlev gördükleri yerlerde güvenlik kanıtları geliştirmek için kullanılabilir.