Kripto Paralarda Risk ve Yönetimi

Yazar John Augustus Shedd’in çok güzel bir sözü vardır, der ki; “bir gemi limanda güvenlidir fakat gemiler bunun için inşa edilmemişlerdir.” Gemilerin işlevleri hareket etmelerinden kaynaklanır kısacası dünya hareket halinde oldukça risk her zaman hayatımızda olacaktır. Bu yüzden risklerden tamamen kaçmamız imkansızdır ancak onları yönetmeyi öğrenmemiz ve hatta yönetme yeteneğimizi sürekli olarak geliştirmemiz gerekmektedir. Mevlana’nın dediği gibi “dün dünde kaldı cancağızım, bugün yeni şeyler söylemek lazım” Bugün kripto para piyasaları gibi yeni piyasalar, yeni riskler var dünün riskleri dünü ilgilendiriyor şimdi yeni riskleri yönetmek lazım.

Risk yönetiminin piyasaya, endüstri, kaynak ve amaçlara göre tanımları farklı farklı olabilir. Ancak risk yönetimini çok basit olarak tanımlayacak olursak “maruz kalma potansiyeli olan kayıpları inceleme ve denetleme sürecidir” diyebiliriz. Trade dünyasında ise oyuna giriş biletimiz sermayemizdir. Bu nedenle de risk yönetimi trade evreninde çoğunlukla sermaye ile bağlantılıdır.

Kripto Para Piyasasında Risk Yönetimi

Son yıllarda kripto paraların artan popülerliği ve kazanç fırsatları hakkındaki efsanelerin dört bir yana yayılması özellikle tecrübesiz yatırımcıları daha fazla çeken bir piyasa haline gelmesini sağladı. Tecrübesiz yatırımcıların değişmez karakteristikleri nelerdir diye sıralayacak olursak;

• Bilgi eksikliği, sabır eksikliği ve disiplin eksikliği gözlemlenen,
• Piyasaya girişlerde zamanlama hataları yapan, nerede ne yapacağını bilmeyen ve bu yüzden de genellikle panik yaşayan,
• Kaldıraçlı piyasalarda yüksek kaldıraçları tercih eden,
• Likit olmayan, sığ ve riskli tahtalarda maceralar arayan yatırımcı tipleridir

diyebiliriz.

Aslında burada aynı zaman bir yatırımcının yüzde yüz kaybetmesinin yolunu hazırlayan riskleri de sıralamış ve tanımlamış olduk. Tecrübesiz yatırımcıların bu özelliklere sahip olmasının temel nedeni ilk olarak kazanmayı ve karı odak noktalarına almalarıdır oysa profesyonel yatırımcılar ilk olarak potansiyel kayıpları odak noktalarına alır ve oyun planlarını ona göre kurarlar. Tecrübesiz yatırımcıların ilk dönemlerde hedefleri kardan ziyade hayatta kalmayı başarabilmek olmalıdır.

Profesyonel olarak risk yönetim süreçleri derin bir matematiği olan detaylı bir alandır ayrıca çeşitli modellerden ve analizlerden oluşur. Aşağıdaki tabloda risk yönetim sürecini özet olarak, kripto para piyasasından örnekler vererek yansıtmaya çalıştım en azından risk yönetimini derinlemesine araştırmak ve öğrenmek istediğiniz zaman elinizde anahtar kelimeler olur.

Kripto para piyasasında riskten bol bir şey yok çünkü öncelikle dünya piyasalarına kıyasla likidite açısından oldukça sığ bir piyasa, bu sığlık piyasanın 2. büyük kripto parası Ether’de dahi Bitcoin’e nazaran 10 kat daha düşük. Diğer altcoin’leri söylemeye bile gerek yok. Her an her şeyin aniden değiştiği ve sert fiyat hareketlerinin görüldüğü yeni bir piyasadayız. Özellikle de ne tür bir varlık alıp-sattığını bilmeyen yatırımcı kitlesinin bulunduğu, sadece aşırı beklenti ve korkuyla işleyen bir piyasa. Öyle bir piyasa ki alım-satım gerekçeleri farklı piyasalardaki tecrübeli oyunculara irrasyonel ve tamamen duygusal gerekçeler olarak gelecektir. Aslına bakacak olursak profesyonel bir yatırımcının Bitcoin ve Ethereum (hatta belki sadece Bitcoin) dışında elini sürmeyeceği bir piyasa burası. kripto para piyasasındaki bazı kripto para yatırım fonları yöneten şirketlerin dahi ciddi zarar ettiklerine şahit olduğumuz bir piyasa kısacası.

Risk Yönetiminin Temel İlkeleri

Fikir vermesi adına, profesyonellerin baz aldığı bazı temel ilkelerden bahsederek konuyu toparlayalım.

1. Karar vermede tutarlılık: Fiyat grafiklerine göre ve tarihsel olaylar geçmişine göre tutarlı kararlar verebilme yeteneği riski yönetiminde önemli bir destek unsurudur.
2. Kararları uygulamaya uyumluluk: Sadece karar vermek yeterli olmaz, uzun ve kısa vadeli hedeflerimize ulaşmak için trade planlarını inançla uygulamamız gerekir.
3. Kara değil risklere odaklanmak: Kripto para piyasası geneli bir yatırımdan ziyade spekülasyon alım-satımından ibarettir. Bu spekülasyon sonucunda başırı ya da başarısız oluruz. Riski esas alan bir trader tradelerinde karar verirken, setup kurarken, planlarına uyarken ilk önce potansiyel kayıpları göz önüne alarak yönetir.
4. Bilinmezliğin ustalığı: Finansal piyasalarda spekülasyon yapmak sanal bir belirsizlik havuzunda yüzmeye benzer. Profesyonel oyuncular bu geniş belirsizlik alanın farkındadır ve piyasanın yönünü belirlemede kıstılı yetenekleri olduğunu da kabul ederek sadece çabalarına ve tradelerden alacağı çıktılara odaklanır. Özetle profesyoneller etki edebildiklerine odaklanır, etki edemediklerinin de farkındadır.
5. Veriye dayalı bir zihin yapısına sahip olmak: Profesyoneller piyasanın sezgileri, tahminleri, önyargıları ile trade yapmazlar. Onların karar verme dayanakları geçmiş fiyat hareketlerinden, grafiklerden ve çeşitli verilerden faydalanırlar. Özetle profesyoneller ölçüp biçmeden hareket etmezler.
6. Tüm potansiyel risklerin farkında olmak: Profesyonel trader’lar yukarıdaki grafikte risk değerlendirme aşamasında belirttiğim düşük frekans/yüksek şiddetli potansiyel kayıplara odaklanmaya meyillidirler. Profesyoneller için önemli olan bir kaç trade kaybetmek değildir ancak genel iş yapılarının bozulmasına etki edecek riskler onlar için daha önemlidir.
7. Büyük resme odaklanmak: En kritik ve önemli husus tabii ki hayatta kalmayı başarabilmektir. Profesyonel yaklaşımda yarın trade yapabilme yeteneği nihai hedeftir. Tükenmemek karlılıktan daha önemlidir.
8. Kaybetmeyi göze alabileceklerinden fazlasını riske etmemek: Trade oyunun geri alma tuşu yoktur ya da oyunlardaki gibi save edip sonra devam edemezsiniz. Her şey sürekli akan bir nehire kapılıp gider paralarınız da öyle. Bu nedenle risk yönetimi aynı zamanda sermayeyi bir bölümünü riske atarak yönetme sanatıdır. Profesyoneller sadece trade ettikleri sermaye ile değil trade etmedikleri sermayeye de odaklanırlar.
9. Az için çok risk almamak: Bu risk/reward konusuyla alakalı bir konu. Biraz kazanç için sermayemizin çoğunu riske atmamız mantıksızdır. Riske koyduğumuz para her zaman optimal kazancı hedeflemelidir.
10. Olasılıkları göz önünde bulundurmak: Özetle profesyoneller onlara avantaj sağlayacak her türlü olasılığı değerlendirirler ve fırsatları kullanırlar.

Son olarak şunu belirtmekte fayda var özellikle kripto para piyasasında riskleri iyi tanımlamak için piyasada işlem gören dijital varlıkların arz modellerini, algoritmalarını, türlerini, ne işe yaradıkların ve teknik özelliklerini bilmek hayatidir. Bu piyasanın teknik terimlerini, forklar’ı, swapları, stakeler’i, enflasyon oranlarını, kilitlenen fonları vb. pek çok değişkeni bilmek ve nelere etki ettiğini farketmek fırsatları yakalamak açısından da önemlidir. Geriye psikolojiniz, disiplininiz, iradeniz, inancınız ve yaklaşımınız kalıyor başarı için. Özellikle Twitter’dan çok fazla kayıplarla ilgili DM’ler aldım çok ciddi paraları resmen çok riskli varlıklarda eritenlere şahit oldum. Şimdi o fonları farklı ülkelerdeki ergenler tatillerde, partilerde eziyorlardır muhtemelen. Sermayelerimiz ancak bilgiyle korunur.