Kripto para yasası ve detayları nedir?

Türkiye kripto ekosistemi, son yıllardaki büyümesiyle ön plana çıktı. Bu büyüme, kripto para birimlerinin düzenlenmesi ihtiyacını da beraberinde getirdi. Peki, kripto para yasası nedir ve bu yasa taslağı piyasalara nasıl bir yön verecek?

Kripto Para Yasası Nedir?

Kripto para yasası, kripto para birimleri ve ilgili teknolojilerin kullanımını düzenlemek için oluşturulan yasal çerçeveyi ifade eder. Bu tür yasalar, bir ülkede kripto para birimlerinin nasıl satın alınabileceği, satılacağı, saklanacağı ve vergilendirileceği gibi konuları kapsar ve genellikle finansal güvenlik, tüketici koruması, piyasa istikrarı ve suçla mücadele gibi hedefleri güder.

Kripto Para Yasası Taslağı Nedir?

Kripto para yasası taslağı, henüz yasalaşmamış ancak yasalaşma sürecinde olan, kripto para birimlerinin yönetilmesi ve düzenlenmesi ile ilgili hükümet tarafından hazırlanan yasa önerisidir. Bu taslak, kamuoyu ve ilgili tarafların görüşlerine sunulur ve çeşitli düzenlemeler ile güncellemelerden geçtikten sonra resmi bir yasa haline gelebilir.

Kripto para yasaları, genellikle şu konuları içerir:

• Kripto Para Birimlerinin Tanımı ve Sınıflandırılması: Yasada, hangi tür dijital varlıkların “kripto para” olarak kabul edileceği ve nasıl sınıflandırılacağı belirtilir.
• Düzenleyici Kurumlar: Hangi devlet kurumlarının kripto para piyasalarını denetleyeceği ve bu kurumların yetkileri açıklanır.
• Lisanslama Gereksinimleri: Kripto para borsaları, cüzdan hizmetleri ve diğer ilgili servis sağlayıcılar için gerekli olan lisanslama ve uyum şartları tanımlanır.
• Tüketici Koruma Önlemleri: Kullanıcıların haklarını korumak ve olası dolandırıcılık veya hırsızlık olaylarına karşı önlemler alınır.
• Vergilendirme: Kripto para işlemleri üzerinden alınacak vergiler ve bu vergilerin nasıl hesaplanacağı detaylandırılır.

Kripto para yasası, bir ülkenin finansal sisteminin bir parçası olarak kripto paraların entegrasyonunu sağlayarak, hem yatırımcıları hem de tüketicileri koruma altına almayı hedefler. Yasal çerçevenin belirlenmesi, kripto para piyasasının daha şeffaf, güvenli ve düzenli bir şekilde işlemesine olanak tanır ve bu da genel olarak piyasa güvenini artırır.

Kripto yasasının tüm maddeleri

Madde 1: Tanımlar

• Cüzdan: Kripto varlıkların transfer edilebilmesini ve bu varlıkların ya da bu varlıklara ilişkin özel ve açık anahtarların çevrim içi veya çevrim dışı olarak depolanmasını sağlayan yazılım, donanım, sistem ya da uygulamaları,
• Kripto varlık: Dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak elektronik olarak oluşturulup saklanabilen, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan ve değer veya hak ifade edebilen gayri maddi varlıkları,
• Kripto varlık hizmet sağlayıcı: Platformları, kripto varlık saklama hizmeti sağlayan kuruluşları ve bu Kanuna dayanılarak yapılacak düzenlemelerde kripto varlıkların ilk  satış yada dağıtımı dahil olmak üzere kripto varlıklarla ilgili olarak hizmet sağlamak üzere belirlenmiş diğer kuruluşları,
• Kripto varlık saklama hizmeti: Platform müşterilerinin kripto varlıklarımn veya bu varlıklara ilişkin cüzdandan transfer hakkı sağlayan özel anahtarların saklanmasını, yönetimini veya Kurulca belirlenecek diğer saklama hizmetlerini,
• Platform: Kripto varlık alım satım, ilk satış ya da dağıtım, takas, transfer, bunların gerektirdiği saklama ve belirlenebilecek diğer işlemlerin bir veya daha fazlasının gerçekleştirildiği kuruluşları,
• TÜBİTAK: Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu.

Madde 2: SPK, sermaye piyasası araçlarının Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) tarafından izlenmesi yerine kripto varlık olarak ihracına ve bunların oluşturulup saklandıkları hizmet sağlayıcılar tarafından sunulan elektronik ortamda kayden izlenmesine ilişkin esaslar belirleyecek.

Sermaye piyasası araçlarının kripto varlık olarak ihracı halinde hakların izlenmesi, üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmesi ve devredilmesinde elektronik ortamdaki kayıtlar esas alınacak. SPK, bu elektronik ortam kayıtları ile MKK sistemi arasında entegrasyon sağlanmasını zorunlu tutabilecek. Bu esaslara ilişkin usul ve esaslar SPK tarafından belirlenecek.

Madde 3: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kurulabilmesi ve faaliyete başlaması için SPK’dan izin alınması zorunlu olacak. Bu kuruluşlar, SPK tarafından belirlenen faaliyetleri yerine getirecek. Bu kuruluşların kurulumuna, faaliyetlerine, ortaklarına, yöneticilerine, personeline, organizasyonuna, sermayelerine ve sermaye yeterliliğine, yükümlülüklerine, bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarına, pay devirlerine, yapabilecekleri faaliyetlere, faaliyetlerinin geçici veya sürekli olarak durdurulmasına ilişkin esaslar SPK tarafından belirlenecek. Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının pay devirlerinde SPK’nın izninin alınması zorunlu olacak. SPK’nın izni olmadan gerçekleştirilen pay devirleri geçersiz sayılacak ve bu devirler pay defterine kaydolunmayacak.

Madde 4: Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile müşterileri arasında yapılan sözleşmeler yazılı şekilde veya uzaktan iletişim araçlarıyla mesafeli olarak yapılabilecek. SPK, bu sözleşmelerin düzenlenmesine, kapsamına, ücret ve masraflara, sona ermesine ve feshine ilişkin kurallar belirleyecek. Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının müşterileriyle imzaladıkları sözleşmelerin içeriği ve şartlarına ilişkin belirlemeler yapabilecek. Müşterilere karşı sorumluluğu ortadan kaldıran veya sınırlandıran sözleşme şartları geçersiz sayılacak. Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, müşterilerin kimliklerini suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi hakkında kanun ve diğer mevzuat hükümlerine uygun olarak tespit etmekle yükümlü olacak.

Madde 5: Bankalarda tutulan müşteri nakitleri, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kendi nakitlerinden ayrı izlenecek. Bu nakitlerin ayrı hesaplarda izlenmesi zorunlu olacak ve müşteri hesapları kredi teminatı olarak gösterilemeyecek. Bu hesaplar üzerinde yatırım kuruluşu lehine blokaj, rehin veya benzeri takyidat tesis edilemeyecek. Bankaların bu kapsamda sorumluluğu yatırım kuruluşlarınca yapılan bildirimlerle sınırlı olacak.

Madde 6: Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’ne üye olmak zorunda olacak. Bu zorunluluk, kitle fonlama platformları için de geçerli olacak.

Madde 7: SPK, izinsiz sermaye piyasası faaliyetlerinin internet aracılığıyla yürütülmesini engellemek için erişim engelleme kararları alabilecek. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, SPK’nın başvurusu üzerine ilgili internet sitesine erişimi engelleyecek. Hukuka Aykırı Faaliyetler ve Tedbirler

Madde 8: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının hukuka aykırı faaliyetleri için uygulanacak tedbirler belirlenecek. İzinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerinde uygulanacak tedbirler de bu madde kapsamında düzenlenecek. Yurt dışında yerleşik platformların Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik faaliyetlerde bulunması veya yasaklanmış faaliyetlerin Türkiye’de yerleşik kişilere sunulması izinsiz faaliyet sayılacak. Yurt dışında yerleşik platformların Türkiye’de ofis açması, Türkçe internet sitesi oluşturması veya Türkiye’de tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinde bulunması durumunda faaliyetler Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik kabul edilecek.

Madde 9: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının denetimi ve uygulanacak yaptırımlar belirlenecek. SPK, denetim faaliyetlerinde diğer kamu kurumlarından personel görevlendirebilecek. Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının mali denetimi ve bilgi sistemleri denetimi, SPK tarafından ilan edilen listede yer alan bağımsız denetim kuruluşları tarafından yapılacak. Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının hukuka aykırı faaliyetleri veya mali yükümlülüklerini yerine getirememesi durumunda, SPK bu kuruluşların faaliyetlerini geçici olarak durdurabilecek veya faaliyet yetkilerini kaldırabilecek.

Madde 10: SPK, piyasa bozucu eylemler, bilgi suistimali ve piyasa dolandırıcılığı incelemelerinde gerekli tedbirleri alacak. İnternet aracılığıyla yapılan yayınlarla ilgili olarak erişimin engellenmesine karar verebilecek.

Ceza ve Yaptırımlar:

Madde 11: İdari para cezaları, belirli maliyetler dikkate alınarak hesaplanacak. Menfaat hesaplamalarında ödenen komisyonlar, vergiler ve diğer maliyetler dikkate alınmayacak. Alım satım işlemleriyle ilgili menfaat hesaplamalarında dikkate alınacak fiyatlar ve maliyet yöntemleri SPK tarafından belirlenecek.

Madde 12: İzinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti yürüten kişilere üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası verilecek.

Madde 13: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının zimmet suçunu işlemeleri durumunda ağır cezalar öngörülmüş. Bu suçları işleyen yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile diğer mensuplar, sekiz yıldan on dört yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak. Suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamak amacıyla hileli davranışlarla işlenmesi durumunda, ceza on dört yıldan yirmi yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezasına çıkarılacak. Zimmete geçirilen varlıkların iade edilmesi veya zararın tamamen tazmin edilmesi halinde ceza indirimi uygulanacak.

Madde 14: Zimmet suçunu işleyenlerin şahsi iflasına karar verilebilecek. Bu kişiler hakkında şahsi iflas kararı verilerek, mal varlıklarından müşteri zararlarının karşılanması sağlanacak. Aktiflerden önce müşteri zararları ödenecek ve geri kalan kısmı iflas edenlere iade edilecek.

Madde 15: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının zimmet suçu işlemesi durumunda özel soruşturma usulü uygulanacak. Bu suçlardan dolayı mahkum olanlar, Hazineye olan borçlarını ve tazminatlarını ödemedikçe koşullu salıverilmeyecek. Zimmet suçuna ait davalar, fiilin işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan ağır ceza mahkemelerinde görülecek. Gerekli görülen yerlerde Adalet Bakanlığı’nın teklifi üzerine diğer ağır ceza mahkemeleri de görevlendirilebilecek.

Diğer Düzenlemeler

Madde 16: Kripto varlık alım satım platformları, yıllık gelirlerinden belirli bir payı SPK ve TÜBİTAK’a ödemekle yükümlü olacak. Her yıl bu gelirlerin yüzde biri SPK’ya, yüzde biri TÜBİTAK’a ödenecek.

Madde 17: Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte kripto varlık hizmet sağlayıcılarının yetkilendirilme süreçleri ve başvuru süreleri belirlenecek. Mevcut hizmet sağlayıcılar, belirlenen süre içinde SPK’ya başvurmalı veya faaliyetlerini sonlandırmalı. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte faaliyette bulunan kripto varlık hizmet sağlayıcıları, bir ay içinde SPK’ya başvurarak faaliyet izni almak veya üç ay içinde tasfiye kararı alarak müşteri hak ve menfaatlerini zarara uğratmadan faaliyetlerini sonlandırmak zorunda olacak. Yurt dışında yerleşik kripto varlık hizmet sağlayıcıları, Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik faaliyetlerini üç ay içinde sonlandırmak zorunda olacak. Bu süre içinde faaliyete devam edenler hakkında izinsiz hizmet sağlayıcılığı suçu uygulanacak.

Madde 18: Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Madde 19: Bu kanunun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütecek.

Yabancı kripto para borsaları yasaklanıyor mu?

Türk kripto kullanıcılarının merakla beklediği bir diğer konu ise yabancı borsaların gidişatı oldu. Kullanıcıların büyük bir kısmı yabancı borsalarda aktiflik gösterirken bu durum haliyle kafaları karıştırdı.

Dr. Ömer İleri ise konuya şu şekilde açıklık getirdi :“Bugün meclise sunduğumuz ve kamuoyunda kripto yasa tasarısı olarak bilinen düzenleme ile ilgili olarak sosyal medya mecralarındaki paylaşımlar doğrultusunda, özellikle yurt dışı platformlarına istinaden aşağıdaki bilgilendirmeyi yapmak ihtiyacı duyuyorum;

“Taslakla Türk vatandaşlarının yurt dışı platformlarda işlem yapmasının yasaklanması söz konusu değildir. Türkiye’de yerleşiklerin kendi inisiyatifleri ile yurt dışı platformlarda hesap açarak işlem yapmasında herhangi bir engel bulunmamaktadır. Bununla birlikte, yurt dışı platformların Türkçe internet sitesi açması, Türkiye’de yerleşiklere yönelik reklam yapılması gibi faaliyetlerde bulunması SPK lisansına tabi olacaktır.”

Kripto’da kaldıraçlı işlemler yasaklanıyor mu?

Kripto varlıklar; kredili işlem, açığa satış ve kaldıraçlı işlemlerde kullanılmayacak. Gerekçede, bu varlıkların fiyatlarında anlık ve sert değişimleri olması. kaldıraçlı işlemlerin yatırımcı riskini büyük artırması sebebiyle buna izin verilmediği ifade edildi.

Türkiye’de kaldıraçlı işlemler önceki süreçlerde de yasaktı. Global borsalara yasak getirilemeyeceği için, Türkçe dil desteği vermeyen ve Türkiye’de faaliyet göstermeyen borsalarda kaldıraçlı işlemler uygulanabilecek. SPK’dan lisanslı borsalarda ise kaldıraçlı işlemler yapılamayacak.

Kripto para yasası ne zaman çıkacak?

Kripto varlıklara ilişkin düzenlemelere dair kanun teklifi, TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Kripto para düzenlemesiyle ilgili yasa tasarısının Meclis’te kabul edilmesiyle beraber Resmi Gazete’de yayımlanacak. Kripto yasasının Resmi Gazete’de yayımlanmasının sonra yasalaşması bekleniyor.

Kripto para yasasında vergi

Yasa teklifinde vergilendirme konusunda herhangi bir hüküm bulunmamakla birlikte, SPK ve TÜBİTAK kripto hizmet sağlayıcılarından belirli oranlarda gelir elde edecek. SPK ve TÜBİTAK, bu gelirlerin yüzde 1’ini kripto hizmet sağlayıcılarından alacaklar.