Cardano (ADA) Nedir?

Cardano, birinci katman (Layer 1) blokzincir olarak tanımlanan, yani bir bilgisayarın işletim sistemi gibi işlev gören bir blockchain platformudur. Bu tür bir yapı, üzerine uygulamaların ve yazılımların çalışabileceği temel bir çerçeve ve kurallar seti sağlar. Tıpkı bir işletim sisteminin farklı programların nasıl etkileşime girdiğini ve kaynakları nasıl paylaştığını kontrol etmesi gibi, Cardano da blokzincir ağı içindeki işlemleri ve operasyonları kolaylaştırır.

Cardano, üçüncü nesil bir blockchain olarak öne çıkmaktadır. İlk nesil blockchain olan Bitcoin ve ikinci nesil blockchain olan Ethereum’un başarısını temel alarak geliştirilmiş olan Cardano, bu platformların sınırlamalarını aşmayı hedefler. Bu sayede, daha ölçeklenebilir, daha sağlam ve daha uyumlu bir ağ sunar. Cardano, tedarik zinciri yönetimi, finans, sağlık ve üretim gibi geniş bir kullanım alanına hizmet edebilecek şekilde tasarlanmıştır.

Bu yazımızda, Cardano’nun ne olduğu, nasıl çalıştığı ve neden bu kadar dikkat çekici olduğu gibi konuları ele alacağız.

Cardano Nedir?

Cardano, merkezi olmayan uygulamalar için dağıtılmış bir hesaplama platformu ve ekosistemdir.

Platform, mevcut blokzincir sistemlerinin bilinen tüm problemlerini, en önemlisi ölçeklenebilirlik, birlikte çalışabilirlik ve esnekliği çözme niyetiyle oluşturulmuştur. Bilimsel bir yaklaşıma odaklanan ve hakemli akademik araştırmaya dayanan zeminde inşa edilmiştir. Cardano, kusursuz ve güvenli varlık transferi, gelişmiş akıllı sözleşme işlevselliği ve çok karmaşık dApp’leri bile barındırma ve çalıştırma yeteneğini sağlamayı amaçlamaktadır.

Cardano’nun bazı benzersiz hedefleri şunlardır:

• Muhasebe ve hesaplamanın farklı katmanlara ayrılması
• Hakemli araştırma
• Aynı defterdeki birden fazla varlığın hesaba katılması gerektiğini kabul etmek
• Düzenleyiciler için Bitcoin’den bazı temel prensiplerden ödün vermeden ticaretle etkileşimde bulunacak sağlıklı bir orta zemin bulma
• Düzenleyici kurumlarla tam uyum

Cardano Proof of Stake (PoS) konsensus mekanizması kullanıyor. Kendi PoS algoritmalarını geliştirdiler ve bu pos algoritmasına Ouroboros adını verdiler. Cardano’nun kaynak kodu Haskell’de yazılmıştır ve tamamen açık kaynak kodlu ve patentsizdir.

Geliştiricilerinin, gelecekteki yükseltmeler (güncellemeler) için tamamen yeni ve esnek bir şey inşa etmeye çalıştıklarından ve düzenleyici kurumlar ile ağlarını düzenleyici gereksinimlere uygun hale getirmek için sürekli diyalog halinde oldukları için benzer projelerden çok farklıdır.

ADA Nedir?

ADA, Cardano blokzincirinin yerel kripto para birimidir. Cardano ağındaki işlemler için ödeme yapmak, ağdaki akıllı sözleşmelerle etkileşime geçmek ve kullanıcıların yönetişim süreçlerine katılımını sağlamak gibi çeşitli işlevler için kullanılır. ADA, Cardano platformunun merkezi olmayan yapısının temel bir parçasıdır ve ağın güvenliğini ve sürdürülebilirliğini destekler.

ADA, aynı zamanda Cardano’nun “Proof of Stake” (Hisse İspatı) konsensüs mekanizmasında önemli bir rol oynar. Kullanıcılar ADA tokenlerini stake ederek, yani belirli bir süre boyunca kilitleyerek, Cardano ağında doğrulayıcı (validator) olarak yer alabilir ve ağdaki işlemleri onaylayabilir. Bu süreç, kullanıcıların ADA karşılığında ödüller kazanmasını sağlar.

ADA, yalnızca bir kripto para birimi olmanın ötesinde, Cardano ekosisteminde merkezi olmayan finans (DeFi) uygulamalarının, tokenlaştırılmış varlıkların ve çeşitli dijital hizmetlerin yaratılmasını da mümkün kılar. Bu nedenle ADA, Cardano platformunun büyümesi ve benimsenmesi açısından kritik bir role sahiptir.

Cardano blokzincir ağına ait token’ının adı ilk bilgisayar programcısı olarak tanınan 19. yüzyıl matematikçisi Ada Lovelace’den alınmış ve ADA olarak belirlenmiştir. Uzun vadede Cardano Blockchain’i birden fazla token’a ev sahipliği yapabilir.

Cardano (ADA) Nasıl Çalışır?

Cardano, PoS konsensüs mekanizmasıyla çalışır ve bu mekanizma, ağın güvenliğini sağlamak için kullanıcıların ADA tokenlerini stake etmelerini gerektirir. PoS, enerji verimliliği açısından daha avantajlıdır, çünkü yoğun hesaplama gücü gerektirmez ve çevresel etkisi düşüktür.

Cardano’nun temelinde yer alan Ouroboros konsensüs algoritması, blokzincirdeki yeni blokların doğrulanmasını ve zincire eklenmesini yönetir. Ayrıca Cardano, çok katmanlı bir mimariye sahiptir; bu yapı, işlemler ve akıllı sözleşmeler için farklı katmanlar kullanır ve sistemi daha esnek ve ölçeklenebilir hale getirir.

Cardano, halka açık ve izinsiz (permissionless) bir blokzincirdir, bu da herhangi birinin ağın faaliyetlerine katılabileceği anlamına gelir. Ağ, geliştiricilere ve kullanıcılara açık olup, işlemleri doğrulamak veya uygulamalar geliştirmek için herhangi bir ön izin gerektirmez. İzinsiz blokzincirleri, aracıların erişim kontrolü sağlamadığı açık ağlar sunar. Bu nedenle, her izinsiz blokzinciri aynı zamanda halka açıktır, ancak her halka açık blokzinciri izinsiz değildir. Örneğin, Ripple ve Stellar gibi bazı blokzincirleri, izinsiz olmayan federatif ağlar olarak çalışır ve belirli bir konsey tarafından izin verilen düğümlerle yönetilir.

Cardano’nun halka açık ve izinsiz doğası, geniş bir kullanıcı kitlesine hitap ederken, ölçeklenebilirliği ve işlem hızı açısından bazı zorluklar ortaya çıkarabilir. Özellikle yoğun zamanlarda, Ethereum gibi ağlar yüksek işlem ücretlerine yol açabilecek tıkanıklıklar yaşayabilir. Bu tür sorunları çözmek için Cardano, yan zincirler (sidechains) ve ikinci katman (layer 2) çözümleri gibi ölçekleme yöntemlerini destekler. Bu çözümler, işlemleri ana zincir dışında işleyerek hız ve maliyet avantajı sağlar. Layer 2 ağları, güvenlik garantilerini ana blokzincirinden devralırken, yan zincirler genellikle kendi kurallarına ve güvenlik önlemlerine sahiptir.

Cardano’nun bu altyapısı hem girişimciler hem de yeni kullanıcılar için belirli avantajlar sunar. Cardano’nun PoS konsensüs mekanizmasını ve ADA’nın ağdaki rolünü anlamak, Cardano’nun yerel varlıkları nasıl işlediğini, akıllı sözleşmeleri nasıl desteklediğini ve merkeziyetsiz uygulamaların (DApps) geliştirilmesini nasıl sağladığını anlamak için iyi bir başlangıç noktasıdır. Bu unsurlar, Cardano’nun birçok endüstride geniş bir kullanım alanı bulmasına olanak tanır.

Cardano Akıllı Sözleşmeleri Nasıl Çalışır?

Cardano akıllı sözleşmeleri, belirli bir olayın tetiklediği otomatik doğrulamalar olarak işlev görür ve bu koşullar doğrudan koda yazılır. Ethereum’dan farklı olarak, Cardano akıllı sözleşmeleri yan etkilere sahip değildir; yalnızca zincir üzerinde eylemleri doğrularlar. Eylemler ve yan etkiler ise zincir dışı bir altyapı aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu ayrım, istenmeyen etkileşimleri önleyerek güvenliği artırır.

Cardano’nun EUTxO modeliyle, akıllı sözleşmeler blokzincirde bulunur, ancak fiili eylemler zincir dışında gerçekleşir. Bu yaklaşım, güveni, şeffaflığı ve verimliliği artırır. Herhangi bir uygulamada kullanılan Cardano akıllı sözleşmeleri, bir çeşit resmi doğrulama sürecinden geçer, bu da güvenilirliklerini sağlar. Ancak sözleşmenin tam doğruluğu geliştiriciye bağlıdır, bu da ekstra çaba gerektirir, fakat güvenliği artırır.

Cardano’nun katmanlı tasarımı, muhasebe ve hesaplama işlevlerini ayırır. Ağ, dört katmandan oluşur:

1. Ağ Katmanı: Özel bir eşler arası sistem, düğümler arasında güvenli iletişimi sağlar.
2. Konsensüs Katmanı: Ouroboros protokolleri ile blokzincirin durumu üzerinde mutabakat sağlar ve işlemleri doğrular.
3. Yerleşim Katmanı: Finansal defter olarak işlev görür ve temel Cardano nesnelerini tanımlar.
4. Scripting Katmanı (Plutus): Akıllı sözleşmelerin oluşturulmasını ve çalıştırılmasını sağlar.

Bu yapı, güvenilir ve ölçeklenebilir akıllı sözleşme uygulamaları için sağlam bir temel sunar.

Cardano’da Konsensüs Sağlama

Blokzincir konsensüsü, işlemlerin sıralaması ve ağın durumu üzerinde anlaşmaya varma sürecini ifade eder. Bunu, dijital işlemleri kaydetmek için birlikte çalışan bir grup insan gibi düşünebilirsiniz. Bu kişiler, belirli kuralları izlemek için anlaşır ve bu kurallar dizisi, konsensüs protokolü olarak adlandırılır.

Konsensüse katılmak için her birey belirli bir kaynak katkısında bulunur. Bazı konsensüs mekanizmaları işlem gücü gerektirirken, diğerleri depolama alanı, boşluk ya da kıdem gibi unsurlara dayanabilir. Bu birleşik katkılar, veri kayıtlarını güvence altına almaya ve herkesin geçerli işlemler üzerinde anlaşmasını sağlamaya yardımcı olur.

Proof of Work (İş İspatı) mekanizmasında, bir madencinin sahip olduğu işlem gücü arttıkça, bir sonraki bloğu diğerlerinden önce madencilik yapma olasılığı da artar. Bu durumda madencilik, karmaşık bir matematiksel bulmacayı çözmek anlamına gelir ve kazanan, çabalarının karşılığında kripto para ödülleri kazanır.

Proof of Stake (Hisse İspatı) mekanizmasında ise, bir kişinin kontrol ettiği ve stake ettiği token sayısı arttıkça, bir sonraki bloğu oluşturma olasılığı da artar. ADA sahipleri, genellikle tokenlerini ödeme göndermek ve almak, işlem ücretlerini ödemek ve Cardano üzerinde inşa edilmiş merkeziyetsiz uygulamalarla (DApp’ler) etkileşime geçmek için kullanır. Ancak, Cardano’nun hisse ispatı protokolünde token stake etmek, ağın yönetimine ve güvenliğine katılmanın bir yoludur ve aynı zamanda ödül kazanma olasılığı sağlar. ADA stake eden kullanıcılar, blok üretme ve işlemleri onaylama haklarını, stake havuzlarını yöneten stake havuzu operatörlerine (SPO’lar) devrederler. Karşılığında, delegeler bankadaki mevduat faizi gibi ödüller kazanabilirler.

Blok üretme hakkının kime verileceğini belirlemek için bir piyango sistemi, slot liderliği olarak bilinir. Cardano’da, daha fazla ADA’ya sahip bir stake havuzu, bu blok oluşturma ve ödül kazanma hakkını elde etme olasılığına daha fazla sahiptir. Özellikle, Cardano, konsensüsü güvenli ve merkeziyetsiz bir şekilde sağlamak için özel bir hisse ispatı mekanizması olan Ouroboros protokollerini kullanır.

Cardano Blokzincirinde Kripto Paranın Rolü

Cardano blokzincirinde ADA kripto parasının delegasyonu ve stake edilmesi, yeni blokların üretilmesi açısından temel bir rol oynar ve bu süreç, blokzincirin çeşitli işlevlerinin temelini oluşturur.

ADA’yı bir stake havuzuna devretmek, kullanıcıların ağda aktif olarak yer almasını sağlar ve bu süreç, minimum teknik bilgi gerektirir. Kullanıcılar, stake ettikleri miktara orantılı olarak ödüller kazanabilirler. Bir stake havuzu, kripto para birimi olan ADA’ya sahip insanların paralarını bir araya getirdiği bir grup tasarruf hesabı gibi çalışır. Herkesin tasarruflarını bireysel olarak yönetmesi yerine, bu havuzda paralarını bir araya getirirler.

Stake Havuzu Operatörleri (SPO’lar), bu kolektif havuzları yönetir ve bu havuzlar, Cardano’nun merkeziyetsiz ağının omurgasını oluşturur. SPO’lar, işlemleri doğrulamak, bu işlemlerin doğruluğunu ve güvenliğini sağlamak için gerekli donanım ve yazılımı yönetirler. Bu nedenle, SPO’lar, Cardano ağının güvenliğini ve verimliliğini sürdürmede hayati bir role sahiptir.

Cardano’da Neden Stake Yapılmalı?

Cardano’da stake yapmanın en büyük avantajlarından biri esnekliktir. ADA sahipleri, varlıklarının tam kontrolünü ellerinde tutar ve likit staking sayesinde varlıklarını serbestçe devredebilirler. Cardano’da herhangi bir kilitleme süresi bulunmaz; kullanıcılar, istedikleri zaman stake’lerini geri çekebilir ve bu işlem için ceza ödemezler. Ayrıca, bir SPO’nun potansiyel kötü davranışı nedeniyle ödüller kesilmez.

Diğer blokzincirlerde “slashing” (kesinti) mekanizması, doğrulayıcıların hatalı veya kötü niyetli davranışlarını cezalandırmak için kullanılırken, Cardano farklı güvenlik önlemlerine dayanır. SPO taahhütleri, güçlü operasyonel dayanıklılık ve yüksek merkeziyetsizlik seviyesi, ağın güvenliğini ve bütünlüğünü sağlar.

Cardano, staking oranı ve Minimum Saldırı Vektörü (MAV) açısından sürekli olarak yüksek performans gösterir. Staking oranı, ADA sahiplerinin katılımını ölçer ve bu da ağın merkeziyetsizliğini ve güvenliğini artırır. Cardano’nun MAV değeri, diğer PoS zincirlerine kıyasla çok daha yüksektir ve 3.000’den fazla kayıtlı stake havuzu, ağın çeşitli ve merkeziyetsiz kalmasını sağlar.

Cardano’nun İşlem Modeli

Blokzincirler genellikle iki ana işlem modeli kullanır: harcanmamış işlem çıktısı (UTxO) ve hesap tabanlı model.

Cardano, Bitcoin’in UTxO modelini temel alarak, bu modeli Genişletilmiş UTxO (EUTxO) olarak geliştirir. EUTxO, her işlem kaydına ek veriler ekleyerek akıllı sözleşmelerin otomatik olarak yürütülmesini sağlar ve öngörülebilir sonuçlar sunar. Bu yapı, güvenliği artırırken, beklenmedik komplikasyonların riskini azaltır.

Ethereum’un hesap tabanlı modeli ise banka hesaplarına benzer şekilde kullanıcı bakiyelerini sürekli günceller. Bu model esneklik sunarken, potansiyel güvenlik açıklarına da yol açabilir. Cardano’nun EUTxO modeli ise belirli işlemleri ve akıllı sözleşmeleri izole ederek güvenliği, şeffaflığı ve güvenilirliği ön planda tutar, bu da onu kritik güven ve risk yönetimi gerektiren uygulamalar için ideal bir platform haline getirir.

Cardano’da Yerel Varlıklar

Cardano’nun EUTxO modeli, Ethereum’un hesap tabanlı modelinden farklı olarak, NFT’ler, yerel tokenler ve diğer dijital varlıkların yönetiminde önemli avantajlar sunar. Cardano, bu varlıkları yerel varlıklar olarak ele alır; yani kullanıcılar, sadece ADA değil, özel varlıkları da doğrudan blokzincirde akıllı sözleşmelere ihtiyaç duymadan harcayabilir ve takas edebilir.

Bu yaklaşım, Ethereum’daki gibi akıllı sözleşmelere bağımlı olmaktan kaynaklanan karmaşıklık, maliyet ve güvenlik risklerini ortadan kaldırır. Ayrıca, daha basit blokzincirlerde olduğu gibi katman 2 çözümlerine ihtiyaç duyulmaz. Bu nedenle, Cardano, tokenizasyon için ölçeklenebilir ve maliyet etkin çözümler arayan işletmeler ve geliştiriciler için daha çekici bir platform sunar.

Cardano Ne İçin Kullanılır?

Cardano blokzinciri, çeşitli endüstrilerdeki kurumsal çözümler için güçlü bir altyapı sunar. Ağ, işletmelerin tedarik zinciri yönetimi, kimlik doğrulama, yasal süreçler ve daha fazlası için güvenli, şeffaf ve verimli sistemler oluşturmasını sağlar. Platformun benzersiz özellikleri, geleneksel iş süreçlerini optimize etmek için izlenebilirlik, doğruluk ve sürdürülebilirlik gereksinimlerine uygundur.

• Sürdürülebilirlik Hedefleri (SDG) Uyumluğu: Cardano, blokzincirde değiştirilemez kayıtlar oluşturarak, işletmelerin sürdürülebilirlik girişimlerinde şeffaflık ve izlenebilirlik elde etmelerine yardımcı olabilir.
• Sağlık: Cardano, hasta kayıtlarını güvence altına almak, depolamak ve yönetmek için kullanılabilir, böylece veri bütünlüğü sağlanır ve sağlık sağlayıcıları arasında sorunsuz bilgi paylaşımı sağlanır.
• Kimlik Doğrulama: Cardano’nun açık kaynaklı merkeziyetsiz kimlik (DID) çözümleri, blokzincir ve bulut tabanlı sistemlerle sorunsuz entegrasyon için tasarlanmıştır.
• Fikri Mülkiyet: Cardano, fikri mülkiyetin korunmasına yardımcı olabilir ve blokzincirde kalıcı, değiştirilemez ve şeffaf kayıtlar oluşturarak sahipliği doğrulamanın bir yolunu sunar.
• Tedarik Zinciri Yönetimi: Cardano, tedarik zincirleri boyunca malların özgünlüğünü ve menşeini sağlayarak uçtan uca izlenebilirlik sağlar. Bu, sahteciliği önler ve verimliliği artırır.
• Oylama Sistemleri: Cardano’nun güvenli ve şeffaf platformu, doğrulanabilir, manipülasyona karşı korumalı oylama sistemlerini destekler ve demokratik süreçlerde güven ve adaleti teşvik eder.
• Finansal Hizmetler: Cardano, ödeme işlemlerinin kolaylaştırılmasına ve hızlandırılmasına katkıda bulunarak işlem maliyetlerini azaltır ve takas süreçlerini iyileştirir.
• Merkeziyetsiz Finans (DeFi): Cardano, geleneksel finansal modelleri geliştirmenin yanı sıra, güvenli, şeffaf ve maliyet etkin finansal hizmetler sunan bir dizi DeFi çözümünü destekler.
• Yaratıcı Sektörler: Sanattan kitaplara ve müziğe kadar, Cardano’nun EUTxO modeli, sanatçılara çeşitli NFT’ler oluşturma ve yönetme konusunda güvenli ve ölçeklenebilir bir platform sunar.
• Tokenizasyon: Cardano’nun güvenli ve ölçeklenebilir blokzincir altyapısı, işletmelere gerçek dünya varlıklarını (RWA’lar) tokenleştirme, şeffaflığı ve izlenebilirliği artırma ve doğrulanabilir sahipliği sağlama konusunda sağlam bir platform sunar.

Cardano Kurucuları ve Tarihi

Cardano, Charles Hoskinson’ın projesidir. Hoskinson, Ethereum ve Bitshares’in kurucu ortağıydı Ethereum projesini daha fazla geliştirme anlaşmazlığından dolayı bıraktı ve IOHK şirketini Jeremy Wood ile birlikte kurdu. Bu şirket aktif yazılım geliştirmesi yapıyor ve Cardano ekosistemini geliştiren ve yöneten üç organizasyondan biri.

Diğeri ise, düzenleyici otoritelerle destek ve çalışmayı amaçlayan kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Cardano Vakfı’dır.

Son olarak, en azından Cardano’nun Blockchain ekosistemine ticari girişimleri ve iş entegrasyonunu kuluçkaya yatıran Emurgo’dur.

Cardano token satışı neredeyse iki yıl sürdü ve 01 Ocak 2017’de yaklaşık 63 milyon dolarlık bir fon sağlandı.

Cardano ana ağı 29 Eylül 2017 Cuma günü faaliyete geçti.

Cardano Madenciliği Yapılabilir mi?

Platformdaki token’lar madencilik yapılarak çıkarılamaz. Cardano’da geleneksel anlamda madencilik yapılmaz. Bunun yerine, ağın güvenliğini sağlamak ve yeni bloklar oluşturmak için Proof of Stake (Hisse İspatı) konsensüs mekanizması kullanılır. Bu modelde, kullanıcılar ADA tokenlerini “stake” ederek, yani belirli bir süre kilitleyerek ağa katılırlar. Stake işlemi, ağın doğrulama süreçlerine katılmanızı sağlar ve karşılığında ödüller kazanabilirsiniz. Bu, enerji yoğun madencilik yerine, daha çevre dostu ve verimli bir yöntem sunar.

Cardano’da Proof of Stake

Bir kripto para birimi için teminat kanıtını (Proof of stake) kullanmak hararetle tartışılan bir tasarım seçeneğidir, ancak güvenli oylama sağlamak için bir mekanizma eklediği, ölçeklendirme kapasitesi daha fazla olduğu ve daha egzotik teşvik programlarına izin verdiği için, Cardano bunu benimsemeye karar vermiştir.

Cardano’nun teminat kanıtı protokolü Ouroboros olarak adlandırılmakta ve Edinburgh Üniversitesi’nden Profesör Aggelos Kiayias liderliğindeki beş akademik kurumdan son derece yetenekli bir kriptograf ekibi tarafından tasarlanmıştır. Titiz bir kriptografik model kullanarak oluşturulmuş bu protokol güvenli olmanın ötesinde getirdiği temel yenilik, birçok protokolün bileşiminin işlevselliği artırmasına izin veren modüler ve esnek bir tasarımdır.

Bu modülerlik, yetkilendirme, yan zincirler, abone olunabilen kontrol noktaları, hafif istemciler için daha iyi veri yapıları, farklı rasgele sayı oluşturma biçimleri ve hatta farklı senkronizasyon varsayımları gibi özelliklere izin verir. Bir ağ, binlerce kullanıcıya ve hatta milyarlarca kullanıcıya sahip olmaktan geliştikçe, mutabakat algoritmasının gereksinimleri de değişecektir. Bu nedenle, bu değişikliklere uyum sağlamak için yeterli esnekliğe sahip olmak ve dolayısıyla bir kripto para biriminin kalbini geleceğe hazır hale getirmek çok önemlidir.

Cardano’yu Diğer Kripto Paralardan Ayıran Nedir?

Cardano tamamen finanse edilen bir gelişim ekibine sahip ve gönüllü çalışmaya dayanmamaktadır. Ve en önemlisi proje bilimsel bir yaklaşımla inşa edilmiş ilk kripto para projesidir.

Ayrıca, yazılım mimarileri benzersizdir, Cardano farklı katmanlarda muhasebe ve hesaplamayı birbirinden ayırır. Bu katmanlı mimari aynı zamanda ölçeklenebilirliğe de sahiptir. Örneğin, Cardano “herkesin tüm verilere ihtiyacı olmadığını” düşünüyor. Bu yaklaşım, verimliliği, hızı ve işlem verimini artırıyor.

Pozoloji algoritmaları Ouroboros’un Uluslararası Kriptografi Konferansı’nda kriptografi topluluğu tarafından hakemli olarak değerlendirilip kabul edilen ilk model olduğu iddia ediliyor.

Ouroboros protokolü, bir sonraki blok üreticisinin rasgele bir paydaş havuzundan seçildiği zincir tabanlı bir PoS protokolüdür. Bir blok üreticisi olarak seçilme olasılığı sahip olduğu token sayısının büyüklüğüne orantılı olarak artar. Ayrıca, ADA sahipleri protokol değişikliklerinde oy kullanma hakkına sahiptir.

Cardano’yı (ADA) Nereden ve Nasıl Satın Alabilirim?

ADA’yı Türk Lirası ile almak için Türkiye’nin en büyük kripto para borsası Paribu‘yu kullanabilirsiniz.

Cardano (ADA), dünya genelinde birçok popüler kripto para borsasında satın alınabilir. Binance, Coinbase, Kraken, Huobi ve Bitfinex gibi önde gelen borsalar, ADA alım satımı için en yaygın kullanılan platformlar arasında yer alır. ADA satın almak için öncelikle bu borsalardan birinde hesap oluşturmanız gerekmektedir. Hesap oluşturduktan sonra, kimlik doğrulaması (KYC) sürecini tamamlamanız gerekir. Bu adım, kimlik belgesi ve adres doğrulaması gibi belgelerin yüklenmesini içerir. Doğrulama işleminin ardından, banka havalesi, kredi kartı veya diğer ödeme yöntemleriyle hesabınıza para yatırabilirsiniz. Yatırdığınız fonlarla borsanın ADA satın alma sayfasına giderek, almak istediğiniz miktarı girip işlemi onaylayabilirsiniz.

ADA’yı satın aldıktan sonra, güvenliği sağlamak amacıyla bir kripto para cüzdanına taşımanız önerilir. Ledger veya Trezor gibi donanım cüzdanları, ADA’yı çevrimdışı olarak saklamak için güvenli seçeneklerdir. Ayrıca, Daedalus veya Yoroi gibi Cardano’ya özel yazılım cüzdanları da kullanılabilir. Merkeziyetsiz borsalar (DEX) ve P2P platformları da alternatif satın alma yöntemleri sunar. Uniswap ve SundaeSwap gibi DEX’ler aracılığıyla doğrudan diğer kullanıcılarla işlem yapabilir veya LocalBitcoins gibi platformlar üzerinden ADA’yı doğrudan başka bir kullanıcıdan satın alabilirsiniz. ADA satın almak, doğru borsayı seçmek ve güvenli bir cüzdan kullanmak gibi adımları takip ettiğinizde oldukça basit bir süreçtir.

Popüler Cardano Cüzdanları

Cardano (ADA) cüzdanları sıcak ve soğuk cüzdanlar olarak iki ana kategoriye ayrılabilir:

Sıcak Cüzdanlar (Hot Wallets)

Sıcak cüzdanlar, internete bağlı oldukları için hızlı erişim ve işlem imkânı sunar. Ancak, çevrimiçi oldukları için güvenlik riskleri soğuk cüzdanlara göre daha yüksektir.

1. Yoroi Cüzdanı:
   • Hafif, hızlı ve kullanıcı dostu bir cüzdan. Masaüstü ve mobil cihazlarda kullanılabilir, ADA saklama ve stake işlemleri yapabilir.
2. Daedalus Cüzdanı:
   • Cardano’nun resmi tam düğüm cüzdanı. Yüksek güvenlik sunar ve ADA stake edilebilir. Ancak, bilgisayarınıza tüm blokzincir verisini indirir.
3. Nami Wallet:
   • Tarayıcı tabanlı bir cüzdan. Özellikle NFT’ler ve Cardano tabanlı uygulamalarla entegrasyon için popülerdir, kullanımı kolay ve hızlıdır.
4. Typhon Wallet:
   • Kullanıcı dostu bir web cüzdanı. ADA ve diğer Cardano tabanlı tokenleri destekler, NFT ve DeFi işlemleri için uygundur.
5. AdaLite:
   • Hafif bir web cüzdanı. Hızlı ve güvenli ADA işlemleri için idealdir. Ledger ve Trezor ile entegre edilebilir, bu da güvenliği artırır.

Soğuk Cüzdanlar (Cold Wallets)

Soğuk cüzdanlar, internete bağlı olmadıkları için en yüksek güvenlik seviyesini sunar. Özel anahtarlar çevrimdışı olarak saklanır, bu da saldırılara karşı daha dirençli hale getirir.

1. Ledger Nano S ve Ledger Nano X vb.
   • Donanım cüzdanları, ADA’yı çevrimdışı tutarak maksimum güvenlik sağlar. Ledger Nano X, daha gelişmiş özellikler sunar ve Bluetooth bağlantısı ile mobil cihazlarda kullanılabilir.
2. Trezor Model T vb.
   • Cardano’yu destekleyen bir başka donanım cüzdanıdır. Özel anahtarlar çevrimdışı olarak saklanır, güvenli depolama sağlar ve geniş kripto para desteği sunar.

Bu cüzdanlar, kullanıcıların ihtiyaçlarına göre sıcak veya soğuk cüzdan olarak seçilebilir. Sıcak cüzdanlar hızlı erişim sağlarken, soğuk cüzdanlar daha yüksek güvenlik sunar.

Cardano Geleceği ve Yol Haritası

Cardano’nun gelişimi, her biri ağın evriminde önemli bir dönüm noktası olan belirgin dönemler boyunca ilerlemiştir. Bu dönemler, tarihteki etkili figürlerin isimleriyle anılmış ve blokzincirin yeteneklerini sürekli olarak iyileştirmek ve genişletmek için yapılandırılmış bir yaklaşımla belirli işlevleri ve geliştirmeleri hedeflemiştir.

Cardano Geleceği

Cardano’nun geleceği, topluluk odaklı yönetişim ve merkeziyetsizlik hedefleri etrafında şekilleniyor. Project Catalyst gibi girişimler, ADA sahiplerine projeler için finansman önerileri sunma ve bu projelere oy verme imkanı tanıyarak, topluluk katılımını teşvik ediyor. Cardano’nun yönetişim sistemi, zincir üstü oylama ve hazine sistemi ile topluluk odaklı karar alma süreçlerini destekliyor.

Conway ve Voltaire dönemleriyle birlikte, DRep’ler (Delegated Representatives) yönetişimde daha aktif rol oynayacak ve paydaşları adına karar alma süreçlerine katkıda bulunacaklar. Cardano’nun benzersiz mimarisi, bilimsel yaklaşıma verdiği önem ve uzun vadeli vizyonu, onu blokzincir teknolojisinin ön saflarında yer alan bir platform haline getiriyor. Çeşitli endüstrilere sunduğu güvenli ve ölçeklenebilir çözümlerle, daha adil ve şeffaf bir geleceğin şekillenmesine yardımcı olmayı hedefliyor.

Cardano Yol Haritası

• Byron: Cardano’nun temellerinin atıldığı bu dönemde, blokzincir için temel altyapı oluşturulmuş ve ADA kripto para birimi piyasaya sürülmüştür. Bu dönem, ağın ilk yapı taşlarının döşendiği ve temel ağ altyapısının kurulduğu süreçtir. İsim, Romantizm hareketinin önemli figürlerinden olan İngiliz şair Lord Byron’dan esinlenmiştir; Byron aynı zamanda bilgisayar biliminin öncüsü Ada Lovelace’in babasıdır, bu da ADA kripto para birimi ile bir bağ kurar.
• Shelley: Cardano, merkeziyetsiz bir sisteme geçiş yaparak stake havuzlarını tanıttı ve ADA sahiplerinin ağın konsensüs mekanizmasına katılımını sağladı. Bu dönem, yüksek derecede merkeziyetsiz ve şeffaf bir blokzincir oluşturma yönünde önemli bir adımdı. İsim, İngiliz şair Percy Bysshe Shelley’den gelir, Shelley’nin özgürlükçü ve yenilikçi düşünceleri Cardano’nun merkeziyetsizlik vizyonuyla örtüşür.
• Allegra: Bu güncelleme, Cardano’nun akıllı sözleşmelere doğru ilerlemesinde bir adımdı. Allegra, işlem script’lerini geliştirerek harcanan fonlar için geçerlilik süreleri tanıttı ve zamanla ilgili karmaşık mantıklara rağmen deterministik işlem yürütülmesini sağladı. İsim, Percy Bysshe Shelley’nin kızı Allegra’dan esinlenmiştir, bu da Cardano’nun gelişiminde süreklilik ve yenilikçiliği simgeler.
• Mary: Cardano, çoklu varlık defterine geçti ve işlemlerin hem ADA hem de kullanıcı tarafından oluşturulan varlıkları taşımasına olanak tanıdı. Bu, varlıkların basılması ve yakılmasını mümkün kıldı, ancak ağın kötüye kullanım potansiyelini de artırdı. Mary, her işlem çıktısının minimum bir ADA miktarı taşımasını zorunlu kılan bir güvenlik mekanizması getirerek bu sorunu önledi. İsim, ünlü bilim insanı Mary Shelley’den gelir; Mary Shelley, “Frankenstein”ın yazarıdır ve bu isim, yaratım ve dönüşüm kavramlarıyla ilişkilendirilir.
• Alonzo: Cardano, karmaşık akıllı sözleşmeler oluşturmak için güçlü bir betik dili olan Plutus’u ekledi. Bu betikler, fon yönetimi, yetki devri hakları ve varlık oluşturma gibi çeşitli işlevler için uygundur. İsim, matematikçi ve mantıkçı Alonzo Church’den esinlenmiştir; Church, algoritmalar ve hesaplama teorisinin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.
• Babbage: Cardano’nun programlanabilirliği, ölçeklenebilirliği ve yönetişimini geliştirdi. Plutus’u geliştirerek, harcanmadan işlem girdilerine referans vermeyi mümkün kıldı. Aynı zamanda, betik referanslamayı etkinleştirerek işlem boyutunu azalttı ve eşler arası iletişim ve pipelining yoluyla ağ verimliliğini optimize etti. İsim, bilgisayar biliminin babası olarak kabul edilen Charles Babbage’dan gelmektedir; Babbage, ilk mekanik bilgisayarın tasarımını yapmıştır.
• Conway: Cardano yönetişimini daha da merkeziyetsizleştirerek, Genesis anahtarlarını delege edilmiş temsilciler (DReps) ve Anayasa Komitesi ile değiştirdi. DReps, ADA sahiplerini yönetişimde temsil ederken, komite Cardano’nun anayasasını korur. Bu dönem, yeni yönetim mekanizmaları getirir, yönetişim süreçlerini revize eder ve Plutus betiklerini programlanabilir yönetişim eylemleri için genişletir. İsim, matematikçi John Horton Conway’den esinlenmiştir; Conway, “Game of Life” gibi önemli matematiksel teoriler geliştirmiştir ve bu da karmaşık sistemlerin basit kurallarla yönetilebileceğini gösterir.

Cardano Yorumları

Özellikle, bilimsel araştırmalara dayalı geliştirme süreci, Cardano’yu diğer blokzincir projelerinden ayıran en önemli özelliklerden biri olarak öne çıkarıyor. Akademik çalışmalarla desteklenen bu metodoloji, platformun sağlam ve güvenilir bir altyapı üzerinde inşa edilmesini sağlıyor. Cardano’nun “Proof of Stake” konsensüs mekanizması ve enerji verimliliği de çevre dostu bir alternatif olarak dikkat çekiyor. Ancak, bazı eleştiriler de yok değil; özellikle akıllı sözleşme yeteneklerinin Ethereum gibi platformlarla kıyaslandığında daha yavaş geliştirilmesi, bazı yatırımcılar ve kullanıcılar tarafından bir dezavantaj olarak değerlendiriliyor. Yine de, Cardano’nun güçlü topluluğu ve geliştirici ekibi, uzun vadede bu zorlukların üstesinden gelmeyi hedefliyor. Projenin yol haritasındaki ilerlemeler ve Cardano’nun özellikle Afrika’da sosyal etki projelerine odaklanması, platformun küresel anlamda daha fazla benimsenmesini teşvik edebilir. Genel olarak, Cardano haberleri hakkında yapılan yorumlar, projenin potansiyelinin yüksek olduğu, ancak bu potansiyelin tam anlamıyla ortaya çıkması için zaman ve sabır gerektiği yönünde birleşiyor.

ADA Coin Piyasa Verileri

CoinGecko verilerine göre ADA coin arzı 36 milyar adettir, piyasa değeri güncel veriler ile 11.5 milyar dolardır. ADA coin bugüne dek en yüksek fiyatı olarak 3,09 doları görmüştür. ATH seviyesi 2 Eylül 2021 tarihinde kaydedilmiştir. ADA coin bugüne dek en düşük fiyatı 0,01 USD olarak görülmüştür. ATL seviyesi 13 Mat 2020’te kaydedilmiştir.