KPI Nedir, Nasıl Hesaplanır?

Temel performans göstergeleri (KPI’lar), bir şirketin başarısını bir dizi hedef, amaç veya sektör emsallerine karşı ölçer.

Müşteri odaklı KPI’lar genellikle müşteri başına verimlilik, müşteri memnuniyeti ve müşteriyi elde tutma üzerine odaklanır. Süreç odaklı KPI’lar, kuruluş genelinde operasyonel performansı ölçmeyi ve izlemeyi amaçlar. Genel olarak konuşursak, işletmeler iş analitiği yazılımı ve raporlama araçları aracılığıyla KPI’ları ölçer ve takip eder.

Temel Performans Göstergeleri (KPI) Nelerdir?

Temel Performans Göstergeleri (KPI’lar), bir şirketin genel uzun vadeli performansını ölçmek için kullanılan bir dizi ölçülebilir ölçümdür.

KPI’lar, özellikle aynı sektördeki diğer işletmelerle karşılaştırıldığında, bir şirketin stratejik, finansal ve operasyonel başarılarını belirlemeye yardımcı olur.

Temel Başarı Göstergeleri (KSI’ler) olarak da adlandırılan KPI’lar, performans kriterlerine bağlı olarak şirketler ve sektörler arasında farklılık gösterir.

Örneğin, sektöründe en hızlı büyümeyi elde etmeye çalışan bir yazılım şirketi, ana performans göstergesi olarak yıldan yıla (YOY) gelir artışını düşünebilir. Aksine, bir perakende zinciri, büyümesini ölçmek için en iyi KPI ölçüsü olarak aynı mağaza satışlarına daha fazla değer verebilir.

Temel performans göstergeleri (KPI), bir şirketin çıktısını bir dizi hedef, amaç veya sektör emsallerine göre ölçer.

Temel Performans Göstergelerinin (KPI’lar) Türleri

Finansal Metrikler

Finansallara bağlı temel performans göstergeleri genellikle gelir ve kar marjlarına odaklanır. Kâr temelli ölçümlerin en çok denenmiş ve doğru olanı olan net kâr, şirketin tüm gider, vergi ve faiz ödemelerinin aynı döneme ait muhasebeleştirilmesinden sonra, belirli bir dönem için kâr olarak kalan gelir miktarını temsil eder.

Bir dolar tutarı olarak hesaplanan net kar, karşılaştırmalı analizde kullanılmak üzere gelirin bir yüzdesine (“net kar marjı” olarak bilinir) dönüştürülmelidir.

Örneğin, belirli bir endüstri için standart net kar marjı %50 ise, bu alandaki yeni bir işletme, rekabetçi olarak ayakta kalmak istiyorsa, bu rakamı karşılamak veya yenmek için çalışması gerektiğini bilir. Satış amaçlı malların üretimiyle doğrudan ilişkili giderlerin muhasebeleştirilmesinden sonra gelirleri ölçen brüt kar marjı, başka bir yaygın kâr temelli KPI’dır.

“Cari oran” olarak bilinen bir finansal KPI, büyük ölçüde likiditeye odaklanır ve bir şirketin dönen varlıklarını mevcut borçlarına bölerek hesaplanabilir.

Mali açıdan sağlıklı bir şirketin, mevcut 12 aylık dönem için mali yükümlülüklerini yerine getirmek için genellikle elinde yeterli nakdi vardır. Bununla birlikte, farklı endüstriler farklı miktarlarda borç finansmanına dayanır, bu nedenle bir şirket, nakit akışının emsalleri arasında nasıl biriktiğini tespit etmek için yalnızca cari oranını aynı sektördeki diğer işletmelerinkiyle karşılaştırmalıdır.

Müşteri Metrikleri

Müşteri odaklı KPI’lar genellikle müşteri başına verimlilik, müşteri memnuniyeti ve müşteriyi elde tutma üzerine odaklanır.

Yaşam boyu müşteri değeri (Customer lifetime value – CLV) bir müşterinin tüm iş ilişkisi boyunca ürünlerinize harcaması beklenen toplam para miktarını temsil eder.

Müşteri Edinme Maliyeti (CAC), karşılaştırmalı olarak, yeni bir müşteri bulmak için gereken toplam satış ve pazarlama maliyetini temsil eder.İşletmeler, CAC ile CLV’yi karşılaştırarak müşteri edinme çabalarının etkinliğini ölçebilir.

Süreç Performans Metrikleri

Süreç ölçümleri, kuruluş genelinde operasyonel performansı ölçmeyi ve izlemeyi amaçlar.

Örneğin, işletmeler kusurlu ürün sayısını üretilen toplam ürünlere bölerek kusurlu ürünlerin yüzdesini ölçebilir. Doğal olarak amaç bu sayıyı mümkün olduğu kadar aşağı çekmek olacaktır.

Verimlilik süresi, belirli bir işlemi çalıştırmak için gereken toplam süreyi temsil eder. Örneğin, bir arabaya servis restoran verimi, ortalama bir müşteriye hizmet vermenin ne kadar sürdüğünü ölçebilir; siparişlerini verdikleri andan yiyecekleriyle uzaklaştıkları zamana kadar.

Temel Performans Göstergeleri (KPI’lar) Örnekleri

Gerçek hayatta birkaç KPI örneği için elektrikli araç üreticisi Tesla’ya (TSLA) bir göz atalım. Bu rakamların tümü, 2021 yılının ilk çeyreğine aittir;

Araç Üretimi

Çeyrek boyunca Tesla, 180.338 araç üretti ve yaklaşık 185.000 araç teslim etti. Üretim, şirket için büyük bir mesele çünkü sürekli olarak hızlanma konusunda kötü olduğu için eleştirildi.

Artan üretim ölçeği, Tesla için daha fazla pazar payı ve kar anlamına geliyor.

Otomotiv Brüt Marjı

Çeyrek için Tesla’nın otomotiv brüt marjı bir yüzde puanı artarak %26.5’e yükseldi.  Brüt kar marjı, araç üretim maliyetlerini izole ettiği için Tesla için en iyi karlılık ölçütlerinden biridir.

Tesla, düşük fiyatlı modellerin satışları yüksek marjlı modellerini geride bıraksa da, ilk çeyrekte brüt kar marjını artırmayı başardı.

Serbest nakit akışı

Tesla’nın serbest nakit akışı, çeyrek boyunca 293 milyon dolar olarak gerçekleşti.  Bu, bir önceki yıldaki 895 milyon dolarlık serbest nakit akışı kaybından büyük bir gelişmeyi temsil ediyor.

Tesla’nın mevcut serbest nakit akışı üretimi, şirketin düzenleyici kredilerin yardımı olmadan bir kârlılık ölçeğine ulaştığını gösteriyor.

Temel Performans Göstergelerini (KPI’lar) Kullanmanın Sınırlamaları

KPI kullanmanın bazı dezavantajları şunlardır:

• KPI’ların anlamlı veriler sağlaması için gereken uzun zaman dilimi
• Yararlı olmaları için sürekli izleme ve yakın takip gerektirirler
• Yöneticiler üretkenlik KPI’larına aşırı odaklandığında kalite düşme eğilimi gösterir

KPI Örneği Nedir?

KPI’nın en temel örneklerinden biri Müşteri Başına Gelir’dir (RPC). Örneğin, yılda 100.000 TL gelir elde ediyorsanız ve 100 müşteriniz varsa, RPC’niz 1.000 TL’dir.

5 Temel Performans Göstergesi Nelerdir?

KPI’lar işletmeden işletmeye değişir. Ancak genel olarak, en sık kullanılan KPI’lardan beşi şunlardır:

• Gelir artışı
• Müşteri başına gelir
• Kar marjı
• Müşteri tutma oranı
• Müşteri memnuniyeti

KPI’ları Nasıl Ölçersiniz?

Ölçülen gerçek KPI’ye bağlıdır. Ancak genel olarak konuşursak, işletmeler iş analitiği yazılımı ve raporlama araçları aracılığıyla KPI’ları ölçer ve takip eder.

İyi Bir KPI Nedir?

İyi bir KPI aşağıdaki özelliklere sahiptir:

• Bir nihai hedefe yönelik ilerlemenin nesnel ve net bilgisini sağlar
• Verimlilik, kalite, zamanlılık ve performans gibi faktörleri izler ve ölçer
• Zaman içinde performansı ölçmek için bir yol sağlar
• Daha bilinçli kararlar vermeye yardımcı olur

KPI Raporu Nasıl Oluştururum?

Bir KPI raporu oluşturmak için gereken adımlar:

• Bir genel bakış veya tanıtım oluşturun
• KPI’ları açıkça tanımlayın
• Uygun grafikler, çizelgeler ve tablolar kullanarak KPI’larınızı sunun
• Raporda son düzenlemeleri yapın ve dağıtın

Son Sözler

KPI’lar, bir şirketin performansını çeşitli farklı metriklerde ölçmek ve izlemek için etkili bir yol sunar. Yöneticiler, KPI’ların tam olarak ne olduğunu ve bunların nasıl düzgün bir şekilde uygulanacağını anlayarak, uzun vadeli başarı için işi daha iyi optimize edebilirler.