Initial DEX Offering, yeni bir kripto para projesine fon oluşturmak amacıyla merkeziyetsiz kripto para alım satım platformlarının kullanılmasını ifade eder. IDO’da yer almak için özel izinlere ihtiyaç duyulmaz. Tüm kullanıcılar IDO’ya katılabilmektedir. IDO’lar proje üreticileri tarafından yapılmaktadır. Bir projenin IDO sırasındaki değeri, proje geliştiricileri tarafından belirlenmektedir.
Son yıllarda kripto paralar için farklı kitlesel fonlama platformları kullanıldı. Ama IDO’lar kitlesel fonlamada devrim yaratıyor. IDO yöntemi, Uniswap, Bancor veya Balancer gibi merkeziyetsiz likidite sağlayan borsalar üzerinden yapılır.
İçindekiler
Rehber İçeriği
IDO Nedir?
İlk olarak geleneksel borsalarla merkeziyetsiz borsalar (DEX) arasında ciddi farklar bulunduğunu belirterek başlayalım. Merkeziyetsiz borsalarda emirler emir yapıcılar ve emir alıcılar üzerine kuruludur. Merkeziyetsiz borsalardaki likidite eksikliğinden dolayı kaymalar sıklıkla oluşur. Bu yüzden çok fazla ziyaretçi merkeziyetsiz borsalarda bulunmaz.
Yazılımcılar, bu problemi çözmek için merkeziyetsiz borsalar kurmaya karar verdiler. Borsalar likidite havuzları üzerinden işlem yapanların borsada listelenen token’ların değişiminin yapılmasına olanak sağlar.
Örneğin USDC/ETH havuzları, yatırımcıların USDC tokenlarını Ethereum (ETH) veya başka token’larla değiştirmelerine olanak sağlar. Aynı zamanda yatırımcılar, Ethereum (ETH) ve USDC sağlayarak likidite havuzuna katkı sağlar. Bu sayede borsalar, her bir fiyat seviyesi için anında kaynak sağlar.
Token için likidite önemli bir kavram olduğu için merkeziyetsiz borsalar, ilk arzlar için gereken likiditeyi sağlar.
Doğal olarak, bZx ve UMA platformları, likidite sağlamak için IDO’dan faydalandılar. Diğer şekilde açıklarsak, IDO’lar proje tokenlarını merkeziyetsiz borsalarda listelemesi anlamına gelir.
İlk borsa arzı (IEO), projelerin merkezi borsalar (CEX) üzerinden token’larını listelemelerine olanak tanıyor. Ama bunun sonucunda şu şekilde çok sıkı yönetmeliklerle karşılaşıyorlar:
- Rakip borsalarda listelemenin olmaması,
- Belli miktarda token değişimine olanak tanımak ya da büyük ücretler ödemek,
- Kitlesel fonlamanın ölçeğinin kontrol edilememesi
IDO’nun Avantajları
IDO’nun avantajları şu şekilde sıralanabilir:
Anında Likidite Sağlanması
Tokenların hayatta kalabilmesinin ilk koşulu, anında likiditeye erişimine bağlıdır. Tarih bizlere tokenlardaki likidite sıkıntısının fiyatlara korkunç etkisini bize gösterdi. Bu yüzden likidite havuzları, herhangi bir kayma olmadan her bir fiyat seviyesi için likidite vaat eder. Öncelikle projelerin belli bir likidite miktarını sağlamaları gerekiyor.
Tokenlarla Anında İşlem Yapılması
Token arz edildiğinden beri yatırımcılar kolayca piyasaya sürülen tokenlar üzerinden işlem yapabilir. Bu sayede yeni tokenlar IDO esnasında daha yüksek fiyattan satabilirler.
Kripto para haberlerinde zaman zaman merkezsiz borsalarda listelenen projelerde kaydedilen fiyat artışlarına dikkat çekiliyor. Örneğin UMA protocol, tokenlarını merkeziyetsiz borsada listelemişti. Sonuç olarak, fiyatı kısa bir süre içinde 26 centten 2 dolara kadar çıktı.
Ama bu özellik içinde ciddi dezavantaj bulundurur. Likidite havuzları, bonding curve modelinden faydalandıkları için tokenların fiyatı swap işlemleri sonucu düşürülebilir. Bunun sonucu olarak fiyatlarda hareketlilik oluşur.
Düşük Maliyetler
Bazı borsalar, tokenların listelenmesi için bir milyon dolara kadar ücret isteyebilir. Ayrıca borsalar, token listelemesi konusunda çok seçici davranır. Bu da bir nebze sansürü gösteriyor. Ama eğer projeler merkeziyetsiz borsalar kullanırsa, kontratı çalıştırmak için birkaç Euro öderler. Bu sayede akıllı kontratlar, likidite havuzuna erişim sahibi olur.
Açık ve Eşit Kitlesel Fonlama
Fonlama için IDO yönteminden faydalanan projeler, operasyonları için yatırımlara ihtiyaç duymaz. Özellikle yatırımcıların tokenların çoğunu düşük fiyattan alıp arz olduktan sonra sattıkları düşünülürse, yatırımcılar için güzel bir kâr fırsatı oluşturuyordu. Ama birçok küçük yatırımcı bunun sonucunda ciddi zarar görüyordu.
IDO’da ise herkes kitlese fonlamaya katılabilir. Tabi ki de bunun ciddi dezavantajları bulunuyor. Şu an dezavantajlarına bakalım.
IDO’daki Sorunlar Nelerdir
IDO’larda ne kadar potansiyel olsa da, belli başlı sorunlara dikkat etmekte fayda var.
Kontrol Mekanizmalarındaki Eksiklik
İlk sorun, kontrol mekanizmalarındaki eksiklikten oluşur. Tüm kitlesel fonlama projelerinde belli bir seviyede kontrolü tutmak istersiniz. Ama IDO’da bu mümkün değildir. Bu yüzden fiyatlar swap yapıldığı sürece oynayabilir.
Ayrıca balinalar tokenların çoğunu alıp yönetişim özelliklerini ciddi oranda mahvedebilir. Bu yüzden güç elde etmek için çok kullanılır.
Diğer sorun ise uyumluluk konusunda yaşanıyor. Kitlesel fonlamanın geçerliliği için, yatırımcılar için belli başlı bilgileri sunmanız lazım.
Bu yüzden kitlesel fonlamalarda ne kadar token alındığı konusunda kontrol yoktur. Ayrıca bonding curve modeli yüzünden ne kadar paranın oluşturulduğu üzerine herhangi bir kontrol yoktur.
Anlık Fiyat Hareketlenmeleri
Token fiyat hareketleri ilk token alındığı zaman gerçekleşit. Bu yüzden yüksek fiyatlara ulaşmadan önce birkaç kişinin eline geçer. Bu yöntemler borsalarda listelenme olduğu anda alım satım yapan botlar, ağları spamlama ve kâr için ellerinizdeki tokenları başka yatırımcılara satma olarak gerçekleşir.
Likidite Çekme İşlemleri
Likidite çekmeler, IDO’ları en çok zorlayan konulardan birisi olarak görülür. Yatırımcılar swap listelemelerine girmek için hızlıca hareket etmek zorunda kalıyor. Bu sayede dolandırıcılar kendi tokenlarına başka tokenların simgesini verebilirler. Bu sayede dolandırıcılar belli tokenları kendi ceplerine atabilir. Sonuç olarak yatırımcılar değersiz tokenları tutmak zorunda kalır.
IDO’nun Geleceği?
Kısacası IDO’lardaki sorunlar bu şekilde sıralanabilir:
- Balinalar yüksek alımlar yaparak platformda kontrolü sağlayabilir.
- Ani fiyat hareketlenmeleri eşit bir ortam yaratmaz.
- Zaman baskısı yatırımcıları yanlış tokenlara yönlendirebilir.
Kısacası, IDO için kontrol mekanizmaları, kitlesel fonlama süresi boyunca sabit bir fiyattan tutulabilir. Bu sayede kimin tokenları aldığı konusunda bilgi sahibi olabilirsiniz.
Bu makale yatırım tavsiyesi veya önerisi içermemektedir. Her yatırım ve alım satım hareketi risk içerir ve okuyucular karar verirken kendi araştırmalarını yapmalıdır.
