Merkeziyetsiz finans platformu Jupiter geçtiğimiz hafta sonu İstanbul’da Catstanbul 2025 adında bir etkinlik düzenledi. Etkinliğe hem yabancı hem de yerli katılımcıların ilgisi oldukça yüksekti.
Catstanbul 2025 etkinliğinde Coinkolik’in sorularını yanıtlayan Türkiye kripto ekosisteminin öncü isimlerinden ekonomist Efe Bulduk piyasayı sallayan memecoin çılgınlığının yanı sıra Solana ağının mevcut durumunu değerlendirdi ve piyasaya dair öngörülerini sıraladı.
Jupiter’in bu etkinliği İstanbul’da düzenlemesini nasıl buluyorsunuz? İlk izlenimleriniz neler?
Kripto aslında zamanlama işi. Belli döngülerin belli enerjileri oluyor. Jupiter’in de parladığı zaman dilimindeyiz. Dolayısıyla etkinliğin zamanlaması çok iyi. Biz genelde Türkiye’de bize her şeyin çok geç gelmesine alışkın bir milletiz. Memecoin hype’ı olur ve bize bir yıl sonra gelir. Genelde kripto etkinliklerinde zamanda yolculuk gibi belki bir yıl belki de iki yıl öne gidersiniz. Çok ciddi bir yurt dışından gelen yabancı ziyaretçi var. Yukarıda Türkçe konuşan neredeyse yok. Türk insanının ilgisi, yabancıların ilgisi, zamanlamanın doğru olması ve yüksek bütçeli olması böyle bir sonuç ortaya koydu.
“Türk kripto topluluğu kendini kanıtladı“
Bu ve bunun gibi etkinliklerin Türkiye kripto ekosistemindeki geliştiricilere önayak olduğunu düşünüyor musunuz?
Coinkolik okuyucularına da belki güzel fikir verir: Merkezi borsaların ilk kurulması şöyle gelişiyor: Bunların hepsi arkadaşlar. Çinli, Singapurlu ve Hong Konglu bir grup arkadaşın kapalı bir toplulukta bir araya gelmesi. Hemen akabinde merkeziyetsiz finans gibi gelişen uygulamalar benzer bir paralelde ortaya çıktı. Türkiye olarak buna girmekte çok zorluk yaşadık. Ne zamana kadar? 2022 ve 2023’e dek. Artık Türkiye’de iyi projeler de çıkıyor. Benim de kurucuları arasında olduğum FirstBatch’in yanı sıra Citrea, Clave, Utilify gibi bir sürü uygulama var. Böyle olunca Türk topluluğu da kendini kanıtladı. Konuyla alakası olan geliştiricilere bir cesaret verdi. Baktığınızda evet, arkadaş gruplarından çıkan kadar başarıya ulaşan bir kripto girişimcilik ekosistemimiz yok. Ama üç-beş yıl öncesine göre çok daha iyi noktadayız. Hem globalde iyi yerlerde olan hem de Türkiye’den çıkan projeler belli bir noktaya gelmeye başladı. Dolayısıyla bu durum da girişimcileri, yazılımcıları ve geliştiricileri cesaretlendirdi. Global trendin halen önünde değiliz ama anlatmaya çalıştığım şey şu: 2016-2017’de yaşanan merkezi borsa furyası ve akabindeki diğer furyalara göre o kadar geride değiliz, yakalıyoruz. Daha çalışmak ve kovalamak lazım. Çok geride değiliz ama önünde de değiliz.
Son zamanlarda başta TRUMP ve MELANIA olmak üzere memecoin’lerdeki ilgi artışıyla rekor üstüne rekorlar kıran Solana blokzinciri hakkında ne düşünüyorsunuz? Memecoin’lerin sektörde giderek daha fazla ağırlık kazanmasının merkeziyetsiz dünyaya uzun vadede zarar verdiğini düşünenler var. Siz ne düşünüyorsunuz?
Solana’nın amiral gemisi etkinliği Breakpoint, 2021’in kasım ayında Lizbon’daydı. Ben de atlayıp gittim. Ve o zamanlar yine Solana herkesin çok konuştuğu bir noktadaydı. Bir baktım kollarında Patek Philippe saatler, Hermes çantalar… Solana’nın kafa yapısı anlamında çok kötü bir yere gittiğini gördüm. Ben de etkinlikten çıktım gittim. Çok eleştirildim o dönem. Solana’nın fiyatı 256 dolardı yanlış hatırlamıyorsam ve etkinliğin ardından 10 gün boyunca çok iyi performans gösterdi. Sonrasında piyasa düşüş trendine girdi ve Solana’nın da fiyatı 3-5 dolarlara kadar geriledi. Bu dönemde Solana ekibi kurumsallaşma adına çok iyi adımlar attı. Superteam’in kurulması, daha önceki Raydium gibi DEX’ler kullanıcı deneyimini geliştirdi. Özetle Solana kullanıcıya dokunduğu noktada iyi bir yere gelmiş.
“Kimse merkeziyetsizlikle ilgilenmiyor“
Evet, bahsettiğin konuyu anlıyorum. Çünkü bu bir popülizm. Solana çok daha popülist bir ağ. Bu ne demek? Bir kullanıcıyı hızlıca içeriye alalım, Pump.fun üzerinden memecoin yapıyor vesaire. Ethereum ise bambaşka bir noktada konumlanmış durumda. Hayatın içerisinde her renk var. Sadece siyah ya da beyaz yok. Siyasette de böyle. Avrupa’da daha çok popülist partiler ön planda. Kimse merkeziyetsizlikle ilgilenmiyor. Bireysel olarak baktığımızda sonuç şu: “Ben memecoin’lerden para kazanıyor muyum? Ya da eğlenceli mi?” Çünkü memecoin de aslına bakarsan başka bir iradeyi temsil ediyor. İnsanlar neden gidip milli piyango bileti alıyor? Zengin olmak için değil mi? Cevabı bu. Bir umut ve hayal kurdurtuyor. Memecoin’lerde şöyle ilerliyor: Herhangi bir memecoin’i aldığımda hem ben hayal kurabiliyorum hem de bu komünitenin bir parçası olarak hissediyorum. “Benim için de fayda bu” diyor. Hem bir yatırımcı hem de trader olarak şöyle görüyorum: Yeni insanları içeriye getirme konusunda Solana ağı çok başarılı. Eskiden kalma organizasyon eksikliklerini de çözmüş vaziyetteler. Superteam gibi akademileri var, bölgesel olarak çok iyi çalışıyorlar. Son kullanıcıya dokunan Jupiter gibi uygulamaları var. İyi bir noktadalar. Yatırımcıları var ve büyük destek topluyorlar. Diyorlar ki sanat sanat için midir yoksa toplum için midir? Karnı aç olan adama Mona Lisa tablosunun karşısına geçip ondan bir şey çıkarmasını bekleyemezsin. Bu insanlar da para kazanmak istiyorlar. Burada para kazanmak isteyen insana “Bu da hiç merkeziyetsiz değil” diyemezsiniz.
“TRUMP coin sektöre genel anlamda zarar veriyor”
Memecoin’lerin getirisi her ne kadar yüksek olsa da volatilitesi de bir o kadar yüksek. Hiçbir projeye dayanmayan bu memecoin’lerin birçoğunun doldur boşalt taktiği izleyerek çok sayıda mağdur yarattığını da biliyoruz. Buradaki yaklaşımınız ne yönde?
Ben tam karşısındayım. Baktığınızda son attığım tweet bir ay öncedir. Ben burada pragmatist yaklaşmıyorum. Bana bir faydası olur diye düşünmüyorum. TRUMP coin’i 10 dolarken gördüm. Ama almadım. Öyle bir şey istemiyorum hayatımda. Ekosisteme belki de yüz binlerce kullanıcı çekiyor ama genel anlamda zarar verdiğini düşünüyorum. Slope eğrisi dik, sürekli yeni insan geliyor zaten. Bir günde buraya 200 bin ya da 300 bin kişi gelmesini istemiyorum ki. Çünkü o zaman içini boşaltıyorsun. Ama bir yandan da insan doğasına karşı gelebilir misin? Biz kimiz ki insan doğasını değiştirelim? İnsanların umuda ihtiyacı var. Ben mesela anlatıyorum ve çoğu kişi Bitcoin’den iyi para kazanabileceğine inanmıyor. 20 bin dolarken satın alın ve uzun vadeli yaklaşın diyordum, bugün de uzun vadeli al diyorum. İnsanlar burada bir nevi kumar isteklerini gidermeye çalışıyorlar. Sosyal medyada almış gibi yapıp aslında almayan ve insanları da buraya iten fenomenlere de karşıyım. Birdenbire listeleyen ve bunun yayılmasına önayak olan borsalara da karşıyım. Ama hiçbirine kızamıyorum. Onlar da kendi işinde ve gücündeler. İnsanların buna prim vermemesi lazım.
“Yeni yılda büyük Amerikan bankalarının kriptoya girmesini bekliyorum“
Kripto piyasasını yeni yılda nasıl görüyorsunuz? Trump’ın kripto dostu yönetimiyle piyasayı nasıl okuyorsunuz?
Ben bu konuda çok netim. Piyasanın çok ciddi şekilde primleneceğini düşünüyorum. Bununla alakalı kendi özelimde 10 tane neden çizdim. Coinkolik okuyucuları için şöyle özetleyebilirim: Spot Bitcoin ETF’leri piyasaya sürüldüğünde yatırımcılar hemen yükselmesini bekledi değil mi? Ama hemen yükselmedi, zamanla yükseldi. Amerika’da öyle düzenlemeler var ki bu düzenlemeler geleneksel finans kurumlarının buraya girmesine engelliyordu. Şimdi bu yasaları (Sab 121 gibi) kaldırıyorlar. 2025’te büyük Amerikan bankalarının bu alana girmesini bekliyorum. Citi, Bank of America, JPMorgan gibi devler kriptoya girerse şaşırmam. En azından bir iki tanesinin girmesini bekliyorum. Trump ne dedi? Stratejik rezerv konusunu bir ay içinde raporlaştırın, 180 gün içinde teslim edin dedi. ABD’nin stratejik rezerv hamlesiyle diğer merkez bankalarının da alım yapmasını bekliyorum. Bunun önden bir sürü Facebook gibi şirketler de alacaktır. Daha fazla insana ulaşılabilecek kanallar açılacak. Amerika ekonomisi iyiye gidiyor zaten, bunu da desteklemeye devam edecek. Diğer merkez bankalarına da örnek olacak.
“Geri çekilmeden sonra sıra altcoin’lere gelecek”
Yemin törenini izlediniz mi? Elon Musk’la Sam Altman ya da Mark Zuckerberg birbirleriyle anlaşan tipler mi? Hayır. ABD başkanını destekliyorlar ve el mahkûm buraya gelecekler. Bu da uzun dönemde buraya yeni para ve insan getirecek. Bu da ne demek? Fiyatların artması demek. Günde 1 milyon token çıkıyor o yüzden eskisi gibi aldığın her coin yürümez ama doğru yerde pozisyonlanırsan halen 3x, 5x ve 10x’ler mümkün. Bitcoin ve Ethereum özelinde de pozitifim. Eylül ve kasım aylarında fiyatta bir zirve bekliyorum. Akabinde bir önceki döngü gibi olabilir: Bir tepe, geri çekilme ve altcoin’lerin ilerlemesi ve ardından eylül ya da ekim ayı gibi Bitcoin’de yeni bir tepe noktası ve sonrasında dağıtım fazı. Bu döngüden sonra da fiyatta geri çekilme gerçekleşir.
Altcoin yatırımcısının yakından takip ettiği Bitcoin dominansının da aynı dönemde düşmesini bekliyor musunuz?
Bence eylül ayına kalmadan düşer. Eylüldeki ikinci faz olur ve Bitcoin’in dağıtım evresi olur. Farazi konuşuyorum 200 bin dolarda zirve görürsek 70 bine kadar da geri çekilir.
Bu makale yatırım tavsiyesi veya önerisi içermemektedir. Her yatırım ve alım satım hareketi risk içerir ve okuyucular karar verirken kendi araştırmalarını yapmalıdır.
