Bitcoin nedir sorusu, BTC fiyatında yaşanan yükselişle birlikte Türkiye’de büyük bir popülarite kazandı. Son günlerde sıklıkla konuşulan Bitcoin (BTC), en büyük ve popüler kripto para birimidir. Öyle ki Google Trends verilerine göre Bitcoin doğru bir yatırım aracı mı? Bitcoin nedir? Bitcoin nasıl alınır? gibi soruların yanıtları kripto para yatırımcıları tarafından araştırılıyor. Bu rehberimizde Bitcoin’le ilgili merak edilen soruları cevaplayacağız.
Rehber İçeriği
Bitcoin (BTC) Nedir?
Basitçe söylemek gerekirse, Bitcoin geleceğin para birimidir. “BTC” ise bu para biriminin kısaltmasıdır. Ancak dolar, euro ve Türk lirası gibi geleneksel para birimlerinin aksine, onu kontrol eden bir merkez bankası, kurum veya hükümet bulunmaz. Her bir Bitcoin benzersizdir, kopyalanamaz, imha edilemez. Bitcoin, dünyadaki binlerce bilgisayar tarafından madencilik vasıtasıyla, dağıtık bir mimariyle varlığını sürdürür, Bitcoin merkezsizdir. Bitcoin, herhangi bir merkezi kontrolden veya bankaların veya hükümetlerin gözetiminden bağımsız olarak çalışan dijital bir para birimidir. Bunun yerine eşler arası yazılıma ve kriptografiye dayanır.
Halka açık bir defter, tüm bitcoin işlemlerini kaydeder ve kopyaları dünya çapındaki sunucularda tutulur. Yedek bilgisayarı olan herkes, düğüm olarak bilinen bu sunuculardan birini kurabilir. Bir banka gibi merkezi bir güven kaynağına güvenmek yerine, bu düğümler arasında kriptografik olarak kimin hangi paralara sahip olduğu konusunda fikir birliğine varılır.
Geçtiğimiz on yıllar boyunca webden kelime işlemcilere ve ağ programlamaya kadar hemen hemen her şeyin yaratılması, dijital bilgilerin sıfıra yakın bir maliyetle hızlı ve kolay bir şekilde kopyalanabilmesine dayanıyordu. Kuşkusuz, bu evrensel veri özelliğine dayanarak birçok bilgisayar ve ağ teknolojisi geliştirildi.
Bilgisayar bilimcilerinin ve geliştiricilerin veri ekonomisinin diğer yarısını merak etmeye başlaması sadece zaman meselesiydi. Veriler kopyalanamazsa ne olurdu? Ya benzersiz bir veri parçası gibi bir şey olsaydı veya kullanıcıdan kullanıcıya aktarılabilseydi? Bu sorular ve pratik sonuçları, kopyalanamayan benzersiz verilerin dijital para olarak kullanılabileceğini açıkça ortaya koydu.
Başka tür dijital para birimleri olmasına rağmen, kriptografi tekniklerinin ilk uygulandığı ve kriptografi tekniklerinin başlangıcını yapan ilk kripto para birimi Bitcoin oldu. Çoğu insan bu tür dijital para birimleriyle ilgili çok az deneyime sahip olabilir veya hiç deneyime sahip değil, bu yüzden “Bitcoin nedir?” diye sorabilirler. Veya Bitcoin’in nasıl çalıştığını bilmek isteyebilirler. Kripto para birimlerini bu kadar benzersiz kılan temel teknoloji büyüleyicidir, ancak muhtemelen bu çoğumuz için son derece karışık bir konu.
Bitcoin Nasıl Bir Para Birimi?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi, Bitcoin şimdiye kadar yaratılmış ilk kripto para birimidir. Dolandırıcılığa karşı oldukça dirençli ve merkeziyetsiz bir finansal sistem içinde kullanılan dijital bir para şeklidir.
Bitcoin’e para olarak bakıldığında, dağıtılmış (eşler arası) bir ekonomik sistemde çalışan dijital bir para birimi olarak tanımlanabilir. Bitcoin’in birimi BTC’dir.
Dijital para olarak, Bitcoin binlerce kod satırı ile korunur. Temeli geniş bir geliştirici topluluğu tarafından düzenli olarak geliştirilen açık kaynaklı bir yazılıma dayanmaktadır. Başlangıçta, bu tür bir yazılım Bitcoin olarak da anılıyordu, ancak yanlış anlamaları önlemek için başlıca Bitcoin istemci yazılımı 2014 yılında resmen Bitcoin Core olarak yeniden markalaştırıldı.
Bitcoin tek bir otorite veya kuruluş tarafından düzenlenmez veya kontrol edilmez, ancak dünyaya yayılmış birçok bilgisayar (düğüm) tarafından sürdürülür. Bitcoin ağı tüm işlemlerin organize bir listesini tutmaktan sorumlu olan, Blockchain adı verilen dağıtılmış bir deftere dayanmaktadır. Bu işlemler bağlantılı bloklar halinde gruplandırılarak bir Blockchain (dolayısıyla blok zinciri) oluşturur.
Çeşitli nitelikleri ve işlevleri nedeniyle, farklı kavramlar olmasına rağmen Bitcoin ile Blockchain arasındaki farklar konusunda sık sık kafa karışıklığı ortaya çıkabilmektedir. Şimdi gelin tam olarak Blockchain nedir sorusunu cevaplandıralım.
Bu sorusunun cevabına geçmeden önce, Bitcoin’e yatırım yapmak istiyorsanız ve “Bitcoin Nasıl Alınır” diye soruyorsanız ilgili bağlantıdan özel satın alma rehberimize ulaşabilirsiniz.
Bitcoin Nasıl Çalışır?
Bitcoin nedir sorusundan sonra bir de Blockchain nedir diye araştırmak gerekir. Temel olarak, bir Blockchain genel muhasebe defterine veya düz bir veritabanına çok benzeyen bir seri kayıt bütünüdür. Ancak benzersizliği, bu kayıtları doğrulamak ve korumak için kullandığı mekanizmadan gelmektedir.
Eşsiz ve değiştirilemeyen veri sorunu, programcıları dijital depolamanın ilk günlerinden beri rahatsız etti. Bir diskteki veriler bu kadar kolay bir şekilde değiştirilebiliyorsa, hangisinin meşru ve doğru versiyon olduğunu kim söyleyebilir? Bu zor bir soru. Blockchain’in ilk örneği Stuart Haber ve W. Scott Stornetta tarafından 1990’ların başlarında yaratıldığı döneme kadar bu soru oldukça zor bir soru olarak kaldı.
Veri tahrifatını önlemenin bir yolu olarak bir Blockchain’i güvenceye almak için ilk olarak kriptografik kanıtlar uygulandı. Haber ve Stornetta’nın çalışmaları kesinlikle Hal Finney’nin ve diğer birçok bilgisayar bilimcisinin çalışmalarına ilham verdi ve sonunda Bitcoin oluşturuldu. Bitcoin teknik incelemesi (white paper’ı) 2008 yılında Satoshi Nakamoto tarafından yazıldı ve ilk blok 3 Ocak 2009’da çıkarıldı.
Bitcoin’in Altında Yatan Teknoloji
Bitcoin’in altında yatan teknoloji, verilerin ve işlemlerin bütünlüğünü korumak için tasarlanmıştır. İlk olarak, her işlem fonların bir defadan fazla harcanmaması için kriptografi teknikleri kullanılarak dijital olarak imzalanır ve doğrulanır. Geçerli olduğu doğrulanırsa, işlem madencilik olarak bilinen bir işlemle Blockchain’e kalıcı olarak kaydedilir (bu adımda daha fazla kriptografi teknikleri uygulanır).
Bu çok fazla ek çabanın gerektiği bir süreç gibi görünebilir, ancak sistemin güvenliği üzerinde çok derin bir etkisi vardır. Bitcoin Blockchain’inin değiştirilmesi, tüm yapının çözülmesini gerektirir; bu en güçlü bilgisayarlar için bile pratik olarak imkansız olan bir şeydir.
Bir diğer önemli güvenlik katmanı, verinin dünyadaki sayısız ağ düğümü (her biri Blockchain verilerinin bir kopyasını tutar) üzerinden dağıtılması gerçeğine dayanmaktadır. Bu, bir düğümde veri değiştirilebilse bile, diğer ağ katılımcılarının diğer kopyaların hiçbiriyle eşleşmeyeceği için verilerin kolayca değiştirilemeyeceği, tahrip edilemeyeceği anlamına gelir. Bu süreç, Proof of Work (İş Kanıtı) adlı bir fikir birliği algoritması tarafından yönetilir. Aynı verilerin düzinelerce, yüzlerce veya binlerce kopyasını eşzamanlı olarak çıkarmak, bir kerede yapmaktan çok daha büyük bir emirdir, bu yüzden veriler oldukça güvenli bir şekilde saklanabilmektedir. Ek olarak, dağıtılmış bir sistem arızalara ve siber saldırılara karşı çok daha dirençlidir, çünkü geleneksel merkezi sistemler gibi tek bir veri merkezine dayanmaz.
Bitcoin’i Benzersiz Bir Dijital Para Biçimi Haline Getirir
Blockchain teknolojisi, bir dizi dağıtılmış defter girişi yoluyla da izlenebilen, merkezi olmayan ve kriptografik olarak güvenli bir dijital para birimi olarak Bitcoin oluşturulmasına yol açan benzersiz ve kopyalanamayan bir elektronik veri parçasını doğurdu. Bitcoin Protokolü, 21 milyondan fazla para basılmayacak şekilde tasarlanmıştır. Kriptografik hash fonksiyonlarına dayanan ve İş Kanıtı (PoW) konsensüs algoritması tarafından düzenlenen Bitcoin madenciliği sürecinde yeni paralar üretilir ve arz edilir.
Başka bir deyişle, Blockchain tüm işlemleri kaydeden, değişiklik ve sahtekarlıklara son derece dirençli olan dağıtılmış bir defter görevi görür. Veritabanı kayıtları değiştirilemez ya da pratik bir hesaplama gücü olmadan değiştirilemez. Bu nedenle ağ, “orijinal” dijital belge kavramını uygulayarak her Bitcoin’i benzersiz ve hesaplanamayan bir dijital para biçimi haline getirir.
Benzersiz Verilerin Gücü
Şimdiye kadar dijital teknolojideki değerin çoğu kolayca çoğaltılan verilerden elde edildi ve dijital teknoloji, gelecekteki gücünün büyük bir kısmını benzersiz bilgi parçalarını kullanmaktan ve nasıl etkileşime girebileceklerini analiz etmekle sağlayacak. Örneğin karmaşık finansal işlemler, Bitcoin gibi yenilikçi gelişmelerin bir sonucu olarak çok daha doğru ve daha az yanlış yorumlamaya açık olacak.
Kripto para birimleri zaten çok çeşitli bağlamlarda kullanılmaktadır. Blockchain teknolojisi, kullanıcıların bankalar veya finansal kurumlar gibi üçüncü taraflara güvenmek zorunda kalmadan, önemli ölçüde daha düşük ücretlerle finansal işlem yapmalarını mümkün kılıyor. Ayrıca, Blockchain mimarisi uzun yıllar boyunca denetlenip korunabilen verilerin kesin ve değiştirilemez bir izini garanti eder, bu da onu finansal işlemlerle ilgili olmak zorunda olmayan çok çeşitli uygulamalar için uygun hale getirir.
Bitcoin Nasıl Kullanılır?
Bitcoin nedir ve nasıl kullanılır sorusu da sıklıkla önümüze geliyor. Bitcoin bazı durumlarda ödeme aracı olarak kullanılsa da, insanlar onu genellikle değer deposu olarak görmektedir. Fakat fiyatındaki dalgalanmalar nedeniye bazı kesimler de Bitcoin yatırımına şüpheyle bakmaktadır. Bu nedenle Bitcoin’in günümüzde kullanılan fiat para birimlerinin yerine geçip geçemeyeceği en çok tartışılan konuların başında geliyor.
Peki Bitcoin nasıl kullanılır? Bitcoin nasıl satın alınır?
Öncelikle Bitcoin Konusunda Bilgilenin
Bitcoin günlük hayatta kullandığınız paralardan farklıdır. Bitcoin kullanmaya başlamadan önce, popüler kripto para birimi Bitcoin’e ilişkin detaylara hakim olmasınız. “Bitcoin nasıl kullanılır?” sorusu bu nedenle çok önemli. Bitcoin’e sahip olmadan önce Bitcoin’lerinizin güvenliğini nasıl sağlabileceğinizi öğrenmeli, kripto para yatırımcılarına yönelik tuzaklardan nasıl kaçınacağınız hakkında bilgi sahibi olmalısınız.
Bitcoin Cüzdanı Nasıl Seçilir?
Çeşitli ihtiyaçlarınıza hizmet etmek için tüm büyük işletim sistemleri ve cihazlar için ücretsiz Bitcoin cüzdanları mevcuttur. Örneğin, mobil cihazınıza günlük kullanım için bir uygulama yükleyebilir veya yalnızca bilgisayarınızda çevrimiçi ödemeler için bir cüzdanınız olabilir. Her durumda, cüzdan seçmek kolaydır ve dakikalar içinde yapılabilir.
Günümüzde Bitcoin için birçok cüzdan sağlayıcısı bulunuyor. Araştırmalarınızı yaptıktan sonra kullanım aışkanlığınıza göre kendinize en uygun cüzdanı seçmelisiniz.
Bitcoin ile Ödeme Yapmak
Bitcoin’i mal ve hizmetler için ödeme olarak kabul ederek edinebilirsiniz. Bununla beraber borsa gibi yerlerden de Bitcoin satın almanız mümkündür. Aklınızda “Bitcoin nereden satın alınır?”, “Bitcoin nasıl alınır?” soruları varsa bağlantıya tıklayarak sizin için hazırladığımız rehbere göz atabilirsiniz.
Bitcoin Nasıl Harcanır: Bitcoin Nasıl Gönderilir?
Bitcoin’in tü dünyada büyük bir popülariteye ulaşmasıyla Bitcoin’i ödeme yöntemi olarak kabul eden iş yerlerinin sayısında da büyük bir artış yaşandı. Dünyanın dört bir yanında Bitcoin’le ödeme yapabileceğiniz, Bitcoin’lerinizi harcayabileceğiniz yerler bulmanız mümkün.
Kullandığınız borsanın veya cüzdan sağlayıcısının arayüzünde “Para Çek” kısmından Bitcoin gönderimlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Nasıl Bitcoin Satın Alabilirim?
Finans ve yatırım dünyasında büyük ilgi görmesine rağmen, birçok kişi hem Bitcoin nedir diye sorarken hem de kripto para birimi Bitcoin’i nasıl satın alacağını bilmeme konusunda yakınıyor. Ancak bunu yapmak bir mobil uygulamaya kaydolmak kadar basit.
Bitcoin satın almak için önünüzde birçok yol var. Bunlardan en kolayı bir kripto para borsasına kaydolmaktır. Tercihlerinize en uygun kripto para borsasını bulup üyeliğinizi oluşturduktan sonra Bitcoin satın alma işleminizi gerçekleştirebilirsiniz.
- Bitcoin satın almak için ilk adım, bitcoin cüzdanı oluşturmaktır; bir kripto para borsasına üye olarak Bitcoin cüzdanınızı oluşturmuş olursunuz, Bitcoin cüzdanınız gelecekteki harcamalarınız veya ticaretiniz için Bitcoin’lerinizin saklanacağı yerdir.
- Kredi kartı, banka havalesi veya banka kartları gibi geleneksel ödeme yöntemleri, daha sonra cüzdanınıza gönderebileceğiniz borsalarda Bitcoin satın almanıza olanak tanır.
- Onaylı bitcoin platformlarının çoğu, fotoğraflı kimlik bilgisi isteyecektir. Bunun yapılmasının sebebi ise kara para aklama yasalarını çiğnemediğinizden veya vergilerde hile yapmaya çalışmadığınızdan emin olmak içindir.
- Kayıt olduktan sonra Bitcoin’lerinizi satın alabilir, transfer edebilir, ödeme yapmak için kullanabilirsiniz.
Bitcoin hala büyük miktarda fiyat dalgalanması yaşamaya devam eden yeni bir varlık sınıfıdır ve yasal ve vergi durumu da ABD’de ve yurtdışında sorgulanmaya devam etmektedir. Bu nedenle Bitcoin yatırımı yapmadan önce dikkat etmekte fayda var.
Bitcoin ile İlgili Sık Sorulan Sorular
1 Ekim 2008 tarihinde Satoshi Nakamoto takma isimli bir kişi ya da grubun “Bitcoin: Eşten Eşe Elektronik Nakit Sistemi” isimli bir teknik doküman (whitepaper) yayımlamasıyla ortaya çıkan Bitcoin, üçüncü parti ödeme sistemlerine, bankalara ve aracı kurumlara güvenme ihtiyacını ortadan kaldırma ilkesiyle doğmuştur. Kripto para borsalarından Bitcoin alınıp satılabilir.
Bitcoin ile ilgili en önemli kavramlardan biri merkezsizliktir. Bitcoin ağını hiçbir otorite, merkez bankası, devlet başkanı, şirket veya kuruluş kontrol etmemektedir. Günümüz geleneksel finans sisteminde tüm düzen merkezî bir manzara üzerine kuruludur. Ancak Bitcoin’in arkasında yalnızca bir grup gönüllü kod yazarı bulunmaktadır. Tüm işlemler ve transferler, kişiler arasında aracısız olarak gerçekleşir.
Bitcoin üretme işlemine “madencilik” adı verilmektedir. Fiziksel olmayan bir varlığın madencilik kavramıyla anılması da elbette imgesel bir söylemdir. Bitcoin kazanmak için çok çeşitli metotlar vardır. Bunları temelde üçe ayırabiliriz: Aynı geleneksel paralarda olduğu gibi kazanmak (maaş ve faiz gibi), üretmek veya ticaretini yapmak.
Bitcoin’i kontrol eden gizli bir kişi, kurum ya da sistem bulunduğu söylenemez. En azından şu ana kadar elde edilen bilgiler ışığında varılan sonuç budur. Bitcoin’in tek kontrol merkezi kodlardır. Herkes Bitcoin yazılımını geliştirebilir, iyileştirebilir ve bu sistemin bir parçası olabilir. Neyin ne olacağı merkeziyetçi bir sistemde kontrol edilmez, var olan kodlar zaten doğrulamaları ve kontrolleri kendiliğinden doğurur. Bunun işleyişini de kodları yaratan, sisteme dahil olan çoğunluk belirler.
Bitcoin’in Erken Zaman Çizelgesi
18 Ağustos 2008
Bitcoin.org alan adı tescillidir. Bugün, en azından, bu etki alanı WhoisGuard korumalıdır, yani onu kaydeden kişinin kimliği herkese açık bilgi değildir.
31 Ekim 2008
Satoshi Nakamoto adını kullanan bir kişi veya grup, metzdowd.com‘daki Cryptography Mailing List‘e bir duyuru yapar: “Tamamen eşler arası, güvenilir bir üçüncü taraf olmadan yeni bir elektronik nakit sistemi üzerinde çalışıyorum.” Bitcoin.org’da yayınlanan ve “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” başlıklı, şimdilerde ünlü olan bu teknik inceleme, Bitcoin’in bugün nasıl işlediğine dair Magna Carta olacaktı.
3 Ocak 2009
İlk Bitcoin bloğu çıkarılmıştır. Blok 0. Bu aynı zamanda “genesis bloğu” olarak da bilinir ve metinde: “The Times 03/Jan/2009 Chancellor, bankalar için ikinci kurtarma paketinin eşiğinde”, belki de bloğun zarar gördüğünün kanıtı olarak o tarihte veya daha sonra çıkarılmış ve belki de ilgili siyasi yorum.
8 Ocak 2009
Bitcoin yazılımının ilk versiyonu Cryptography Mailing List’e duyurulur.
9 Ocak 2009
Blok 1 çıkarıldı ve Bitcoin madenciliği ciddi bir şekilde başladı.
Bitcoin Hakkında Özel Hususlar
Bir ödeme şekli olarak Bitcoin
Bitcoin, satılan ürünler veya sağlanan hizmetler için bir ödeme aracı olarak kabul edilebilir. Gerçek mekanda faaliyet gösteren mağazalar, “Burada Bitcoin Kabul Edilir” yazan bir tabela görüntüleyebilir; işlemler gerekli donanım terminali veya cüzdan adresi ile QR kodları ve dokunmatik ekran uygulamaları aracılığıyla gerçekleştirilebilir. Çevrimiçi bir işletme, bu ödeme seçeneğini diğer çevrimiçi ödeme seçeneklerine ekleyerek Bitcoin’i kolayca kabul edebilir.
El Salvador, Haziran 2021’de Bitcoin’i yasal ihale olarak resmi olarak benimseyen ilk ülke oldu.
Bitcoin istihdam fırsatları
Serbest meslek sahibi olanlar Bitcoin ile ilgili bir iş için ödeme alabilirler. Herhangi bir internet hizmeti oluşturmak ve Bitcoin cüzdan adresinizi siteye bir ödeme şekli olarak eklemek gibi bunu başarmanın birkaç yolu vardır. Dijital para birimlerine ayrılmış birkaç web sitesi ve iş panosu da vardır:
- Cointelegraph Jobs
- Bitcoiner Jonbs
- Jobs4Bitcoins, Reddit.com’un bir parçasıdır.
- BitGigs kendisini “bir Bitcoin iş panosu” olarak tanımlıyor.
- Bitwage, Bitcoin’e dönüştürülecek ve Bitcoin adresinize gönderilecek iş maaşınızın bir yüzdesini seçmenin bir yolunu sunar.
Bitcoin’de B’yi Büyük Harf Kullanmalı mıyım?
Geleneksel olarak, Bitcoin ağını, protokolünü veya sistemini tartışırken büyük B kullanın. Bir değer birimi olarak bireysel bitcoinler hakkında konuşurken küçük bir b kullanın (örneğin, iki bitcoin gönderdim).