Bitcoin Borsaları Nasıl Çalışır?

Bu rehberimizde sizlere çok sıklıkla konuşulan ama önemsenmeyen bir konudan bahsedeceğiz: Bitcoin borsaları nasıl çalışır?

BTC borsaları kripto para piyasası için büyük önem arz ediyor. Gün içerisinde borsalarda milyonlarca dolarlık birçok işlem gerçekleşiyor.

Bir Bitcoin borsası nasıl çalışır?

Bir Bitcoin borsasına 10 BTC yatırdığımı farzedelim. Arkadaşım da 10 BTC yatırmış olsun. Bu iki işlem de blockchain üzerinde resmî bitcoin transferi olarak kayıtlıdır.

Şimdi ben ve arkadaşım, bu şahsî hesap üzerinden alışverişe başlayabiliriz. Ne işlem yaparsak yapalım, bunlar sadece borsanın şahsî hesabı içerisinde tutulacak, fakat blockchain üzerinde kayıt edilmeyecek.

Bu borsa, teorik olarak blockchain’de kullanabileceği 20 BTC’ye sahip olmuştur. (Biz Bitcoin’lerimizi çekmedigimiz sürece, onlar borsaya aittir.) Bitcoinlerimizi yatırdığımız andan itibaren, bu Bitcoinler borsa tarafından Blockchain’de kullanılabilir.

Bizim borsadaki hesabımızda gördüğümüz değerler sadece sayıdan ibarettir. Arkadaşım ve ben, Bitcoin’lerimizi borsada tuttuğumuz sürece kontrol bizde değil borsadadır.

Borsalarda tutulan kripto para birimleri, kullanıcıların yerine saklanır. Ancak günümüzde birçok borsanın cüzdan özel anahtari olarak bilinen private key’i kullanıcıyla paylaşmaması nedeniyle kontrol alım satım platformundadır.

Fakat ya borsa bu Bitcoin’leri kullanırsa? Ne olur?

Arkadaşım ve ben borsa üzerinde alışverişlerimize devam ederken, borsa Bitcoinlerimizi kullanmaya başlayabilir. Bu aslında 40 BTC’lik bir harekete sebep olur. 20 BTC gerçek ve 20 BTC sanal.

Ne? Bitcoinler nasıl ikiye katlandı? Böyle bir şey olabilir mi?

Tabiki de, bu çok uç bir durum. Normalde borsa, müşterileri çekme işlemi yaptığında elinde küçük ve orta çapta ödemelerini yapabilecek kadar Bitcoin bulundurur. Elinde tutacağı miktara, müşterilerinin yaptıkları işlemlere göre karar verir. Burada tüm müşterilerin aynı anda tüm Bitcoinlerini çekme ihtimali göz önünde bulundurulmaz. Bu uç bir durumdur.

Bankalar da bu şekilde çalışır. Bankalar asla nakitlerin tamamını saklamazlar. Bankalar merkez bankalarının belirlediği oranda miktarı saklayıp geri kalan miktarı kredi veya diğer şekillerde piyasaya sürerler. (Aynı malı birden fazla kişiye satıp tutuklanmayacağınız tek iş.) Kısmî rezerv bankacılığı dediğimiz şey budur. Eğer hepimiz aynı anda tüm paramızı geri istersek sistem çökecektir. Çünkü sizin hesaplarınızda gördüğünüz kadar para yoktur orda. Sizin banka hesaplarında gördüğünüz para Bitcoin kadar sanaldır.

Örnekle; bir bankanın %50 kısmî rezerv ayırdığını farz edelim. 1000 tl yatırdığınızda 500 TL ayırıp, kalan 500 TL’yi de kredi olarak verebilir. Buna sizin hesabınızda gözüken 1000 TL yi de kattığımızda ortada toplam 2000 tl olacaktır . Buna bankanın parayı katlaması yada olmayan parayı üretmesi denilebilir. Bankaların rezerv oranı ülkelerde değişiklik göstermekle birlikte genelde 1’e 9’dur. Yani 1 TL yi 9’a katlayabilirler.

BTC’ye dönecek olursak;

Bitcoin borsalarında sabit bir kısmî rezerv oranı bulunmadığından, borsalar Bitcoinleri nasıl ve ne şekilde kullanacağına karar verme gücüne sahiptir. Para katlama mekanizmasını ve kısmî rezerv politikasını istediği gibi kullanabilir.

Borsalar, platforma yatırılan tüm Bitcoinleri, müşterileri geri istediğinde ödemek üzere ellerinde tutarlar.

Üzerinde düşünülmesi gereken iki konu;

1. Bitcoin işlemlerinin çoğunluğu, blockchain’de görülmeyen şahsî bir hesap üzerinde yapıldığından hiç kimse bir borsanın kısmî rezerv politikasını kullanıp kullanmadığını anlayamayacaktır.
2. Şu anda kısmî rezerv yada para katlama ile ilgili ne bir düzenleme bulunmaması ne de bir şeffaflık olmaması. Ayrıca borsaların böyle birşey yaptıklarını kabul etmemeleri.

Bir örnekle devam edelim;

Şu anda piyasada olsan toplam BTC miktarının %20 sini (yaklaşık 3 milyon) borsaya yatırdığımızı varsayalım. Borsada %50 kısmî rezerv uygulandığını farz edelim. Bu uygulama ile Bitcoin ikiye katlanacak ve başlangıçtaki miktar 6 milyona çıkacaktır. (3 milyon gerçek BTC blockchain de, 3 milyon sanal BTC borsaların şahsî hesapları üzerinde).
Bu şekilde bir kısmî rezerv uygulayan borsanın Bitcoin ekosisteminde enflasyon yaratması mümkündür.

Bitcoin Borsaları Soru ve Cevaplar

S: Bitcoin borsalarının, benim Bitcoinlerim ile ne isterseler yapabileceklerini, aynı zamanda fiyatı manipüle edebileceklerini mi söylüyorsun?

C: Her şeyden önce, söylediğimiz gibi borsalar bu konuda büyük bir güce sahip. Bunu kullanıp kullanmadıklarını bilmiyoruz. Fakat muhtemelen bazıları bu avantajı kullanıyordur.

Aslında sen de burada büyük bir seçim gücüne sahipsin. “ASLA BITCOINLERİNİ BORSADA BIRAKMA”. Borsaların, senin Bitcoinlerini kullanarak rezervlerini katlamasını önlemenin tek yolu bu. Sadece gerçekten ihtiyacın olduğunda borsaları kullan.

Elbette Bitcoinlerini biraz daha uzun bir süre borsalarda tutan yatırımcılar da var. Ama sakın ola ki borsayı bir cüzdan gibi kullanmayın.

Bitcoin borsaları rehberinin yazılmasındaki amaç, bu konu hakkında daha fazla kullanıcının dikkatini çekmek ve farkındalığı arttırmaktır. Şu basit kuralı unutmayın:

“BITCOINLERİNİ 3.PARTİ SERVİSLERDE SAKLAMA – KENDİ BANKAN OL”

Konu ile ilgili BTCTürk Bitcoin Borsası’nın eski CEO’su ve kurucusu Kerem Tibuk, BitcoinTalk Türkçe forumunda şu şekilde bir açıklama yapmıştır:

Şayet ani fiyat değişikliklerinden faydalanmak, en azından etkilenmemek istiyorsanız, köhne bankacılık sisteminin riskini almadan BTCTurk hesabınızda TL bakiye tutabilirsiniz.  Bitcoinlerinizi dilediğiniz gibi yatırıp çekin.  Hatta bizim tercihimiz bizde bitcoin tutmamanız, zira Bitcoin bazında müşteri bakiyeleriniz bizim sorumluluğumuzda ve bu konudaki güvenlik gereksinimleri herekesin malumu.  Fakat TL söz konusu olduğunda en mantıklısı hesaplara bakiye bulundurmak gibi görünüyor.

Bununla birlikte BTCTürk Bitcoin Borsası, audit.btctrader.com adresinde sürekli olarak iç denetim yapmakta ve cüzdanlarındaki Bitcoin miktarını paylaşmaktadır.

Bitcoin teknolojisi paranızdan kendinizin sorumlu olmanızı uygun görmüştür. Gerçekten kendi bankanız olabilirsiniz. Gerçekten ihtiyacınız olmadığı sürece 3.parti servisleri kullanmayın. Bu şekilde onların gücünü azaltmaya katkıda bulunacaksınız.

S: Açık kaynak kodlu bir borsa mümkün mü?

C: Evet bu mümkün. Ama borsanın merkezî olmaması daha önemli bir konu. Bitcoin protokolü gibi eşten eşe, kimsenin müdahele edemeyeceği bir sisteme ihtiyaç var. Bu konuda bazı projeler var. Bakınız –> https://bitsquare.io. Fakat bu gibi projelerin hâlâ zamana ihtiyacı var. Bunlar gerçekleşene kadar geleneksel borsalarla yaşamayı öğrenmeliyiz.

S: Bitcoin yatırdığımızda bize kâr (faiz) veren sistemlerin (bulut madencilik, ponziler vb.) durumu nedir? Onlar kısmî rezerv sistemi mi kullanıyor?

C: Bu onlar için bir kılıf olabilir. Bu sistemi kullanıp kullanmadıklarını bilemeyiz. Sizden aldıkları ile bir sonraki ödemelerini yapıyor olabilirler. Açıkçası onlar para katlama güçlerini kullanarak en ucuz tarifeden alıp, yüksek fiyattan satabilirler. Bu gibi sistemler Bitcoin ekosistemi için saatli bir bomba gibidir. Bu sebeple konu hakkında farkındalığı arttırmalı ve borsaların çalışma sistemlerini öğrenmeliyiz. Aynı zamanda bu güce sahip olan borsalar, Bitcoin fiyatlarını düşürüp, madencilik sektöründeki paylarını arttırma gibi girişimlerde bulunabilirler.

S: Bunların gerçekte olduğunu nereden biliyorsun?

C: Şimdilik bir kanıtımız yok. Sadece tahmin edebiliyoruz. Bu konuda toplam adres sayılarını, aktif adres sayılarını, işlem sayılarını vb. dikkate alabiliriz. Örneğin; 2014 başlarında 2.4 milyon aktif adres varken şu anda 4 milyondan fazla aktif adres var. (%70 artış var)

Enflasyonla ilgili görüşlerin çoğunluğu şu şekilde:

1. Madenciler hakettikleri Bitcoinleri kısa sürede alıp piyasaya sürüyorlar. Bu enflasyona sebep oluyor.
   Hayır, madenciler yıllık %10 dan fazla enflasyona sebep olamazlar. (Bu oran yıldan yıla azalmaktadır.)
2. Elinde Büyük miktarda Bitcoin bulunduranlar bunları piyasaya sürüyor.
   Bitcoin değeri 1000 doları aştığında neden bunu yapmadılar?
3. Günbegün daha fazla şirket Bitcoin’i ödeme yöntemi olarak kabul ediyor. (microsoft,dell vb..) ve fiat para elde ediyorlar. Buda enflasyona neden oluyor.
   Hayır, o şirketlerini Bitcoin’i kabul etmesi sadece Bitcoinin döngü hızını arttırır. Enflasyonla alakası yoktur.

Bitcoin borsalarının sayısı günbegün artıyor. Toplam işlem hacimleri artıyor. Hacim arttıkça dahada gucleniyorlar. Tüm bunlar bizde bu olayların gerçek olduğu ve aslında zaten yapıldığı şüphesini uyandırıyor.

Bu anlatılanlar size yeterli gelmediyse bile, hiç kimse borsaların Bitcoinlerimizi bu şekilde kullanabileceğini inkar edemez. Borsaların bu yolu kullanmadıklarını kabul etsek bile bu konuda onları durduran bir engel yoktur.

S: Bunun gerçek bir problem olduğu konusunda beni ikna ettin. Peki yardımcı olmak için ne yapabilrim?
C: Dediğimiz gibi bu enflasyona neden olan ciddi bir sorun. Fakat şu anda bunun teknik olarak çözümünü bilmiyoruz. Yapabileceğimiz şeyler; teknik bir çözüm oluşturmaya yardımcı olmak, borsaları daha şeffaf olmak konusunda zorlamak, p2p borsaların oluşturulmasını istemektir.

Eğer bizim gibi normal bir kullanıcı iseniz, en azından bu sorunun ve etkilerinin farkında olmanız sizin ve Bitcoin topluluğu için önemlidir.

Eğer madenciyseniz, dürüst bir borsacı yada dürüst bir yatırımcıysanız bu olayın yaşanmaması için en büyük pay size düşüyor.

S: Sana inanmıyorum. Problemi anlamadım ve umrumda da değil. Yoksa sen bir komplo teorisyeni misin?
C: Biz komplo teorisyeni değiliz. Bitcoinlerinizi 3.parti servislerde tutup tutmamak size kalmış. Mintpal, Mtgox, Bitstamp, Bter müşterileri gibi sıradaki üzgün müşteri siz olmak istermisiniz?

En çok tercih edilen kripto para borsaları

Söz konusu kripto paralarınız olduğunda kullandığınız kripto para borsası da yatırımlarınızın geleceği açısından büyük önem taşıyor. Zaman zaman en büyük kripto para borsalarında bile çeşitli sorunlar yaşanabiliyor. Bu nedenle, gelecekte size sorun yaşatmayacağınızda kripto para borsalarında işlemlerinizi gerçekleştirmelisiniz. Yatırımcılar, en iyi kripto para borsaları hemfikir. Bu yazımızda kripto para yatırımcıları tarafından en çok tercih edilen kripto para borsalarına yer vereceğiz.

1. Binance: Şu anda dünyanın en popüler kripto para borsaları arasında yer alan Binance, 2017 yılında Changpeng Zhao tarafından Çin’de kuruldu. Sonrasında merkezini Avrupa Birliği ülkesi olan Malta’ya taşıyan Binance, 2018’de dünyanın en çok tercih edilen kripto para borsası oldu. Binance’in ayrıca BNB adında bir platform token’ı da bulunuyor. Binance Coin (BNB) 2017’de 15 milyon dolarlık bir ICO ile piyasaya sürüldü. Binance kripto para sektöründe birçok projeye yatırım yaparken aynı zamanda WazirX, Trust Wallet ve CoinMarketCap gibi popüler platformların da sahibi. Binance aracılığıyla birçok farklı paritede Bitcoin ve altcoin alıp satabilirsiniz. Ayrıca Binance, kullanıcılarına  Türk lirası ve Türkçe dil desteği de sağlıyor. Öte yandan Binance’in masaüstü ve mobil uygulamaları da bulunuyor. Son olarak Binance’in Türk kullanıcılar için geliştirdiği Trbinance isimli borsası da bulunuyor. Binance’e ve Trbinance’e Türk bankaları aracılığıyla para yatırabilirsiniz.
2. Coinbase: En popüler kripto para borsalarından biri olan Coinbase 2012 yılında ABD’de kuruldu. ABD merkezli bir kripto para borsası olması nedeniyle regülasyonlara sıkı sıkıya bağlı olan Coinbase, en güvenilir platformların başında geliyor. Coinbase’in ayrıca Coinbase Pro adında daha üst düzey kullanıcılar gelişmiş özellikler sunan bir platformu daha bulunuyor. Coinbase ve Coinbase Pro aracılığıyla birçok farklı paritede Bitcoin ve altcoin alıp satabilirsiniz. Coinbase kullanıcılarına Türkçe dil desteği sağlıyor.
   Kripto para yatırımcılarının endişelerini en aza indirmek için mücadele veren en nadir kripto para borsalarından biri olan Coinbase’in kurucusu Brian Armstrong, Forbes’un 40 Yaş Altı 40 listesinde yer alıyor.
3. Kraken:ABD merkezli bir diğer kripto para borsası Kraken de sektörde uzun yıllardır hizmet veriyor. Kraken, 2011 yılında kuruldu ve faaliyetlerine resmi olarak 2013 yılında başladı. Kraken’in CEO’su ve kurucu ortağı ise Jesse Powell’dır. San Fransisco merkezli Kraken borsası aracılığıyla birçok farklı paritede Bitcoin ve altcoin alıp satabilirsiniz. Kraken borsası kullanıcılarına Türkçe dil desteği sağlıyor.
4. Bitstamp: Lüksemburg merkezli popüler kripto para borsası Bitstamp, kripto para yatırımcılarının gözde borsalarından birisi. Çok yüksek işlem hacmine sahip olan Bitstamp kripto para sektöründe çok önemli bir yere sahip. Avrupa’da lisans almayı başaran ilk kripto para borsası olan Bitstamp’ın Londra ve New York ofisleri bulunuyor. Bitstamp ABD Doları ve Euro gibi itibari para birimlerini destekliyor. Öte yandan Bitstamp, Coinbase, OKCoin ve itBIT ile birlikte, CoinDesk Bitcoin Fiyat Endeksi’ne  katkıda bulunan dört büyük kripto para alım satım platformundan birisi. Şu an için Bitstamp’ın Türkçe dil desteği bulunmuyor.
5. Bitfinex: En çok tercih edilen kripto para borsaları listemizin son sırasında Bitfinex yer alıyor. Yüksek işlem hacmine ve rakiplerine nispeten düşük komisyon oranlarına sahip olan Hong Kong merkezli kripto para borsası 2012 yılında Giancarlo Devasini ve Raphael Nicolle tarafından kuruldu. Kullanıcı dostu web arayüzünün yanı sıra Bitfinex’in aynı zamanda Android ve iOS platformlarında da mobil uygulamaları bulunuyor.

Hangi kripto para borsasını kullanmak istediğiniz size kalmış. Ancak kripto paralarınızın güvenliği için tercih edeceğiniz kripto para borsasını iyi araştırmanız gerekiyor. Yıllar içerisinde birçok kripto para borsası kullanıcılarına çeşitli sorunlar yaşattı. Ancak yukarıda listelediğimiz kripto para borsaları kullanıcı deneyimine verdikleri önem sayesinde yıllar içerisinde sektörde kalıcı olmayı başardı.

ALTIN KURAL

“BİTCOİN’LERİNİZİ BORSALARDA TUTMAYIN – KENDİ BANKANIZ OLUN”